Jednostrano, odnosno usvajanje dopuna Zakona o biračkom spisku i drugih izbornih zakona bez opozicije značilo bi narušavanje osnovnih demokratskih principa, stvaranje nepovjerenja opozicije, ali i građana u izborni proces, što bi definitivno vodilo parlamentarnoj krizi u Crnoj Gori – kaže za Pobjedu prof. dr Miloš Vukčević, advokat, ističući da izborna reforma mora biti prioritet novog saziva parlamenta, a da najveću odgovornost ima većina koja bi, kako kaže, morala otvoriti dijalog sa opozicijom o svim izbornim zakonima u koje spada i Zakon o biračkom spisku.
Vukčević je istakao da Zakon o biračkom spisku pripada, a kako kaže – uvijek je i pripadao, setu izbornih zakona.
– Jer uređuje pitanje vođenja i zaključivanja biračkog spiska, postupak provjere upisa u birački spisak, vođenje biračkog mjesta, kao i druga pitanja od značaja za pravilno i zakonito uređenje biračkog spiska bez kojeg nema organizovanja fer i zakonitih izbora. Sadašnja vlast – parlamentarna većina, kad je bila opozicija govorila je da nema fer i demokratskih izbora bez prečišćenog i validnog biračkog spiska. Međutim, kad se uloge promijene, onda se i prioriteti mijenjaju – kazao je Vukčević.
Prioritet
Prema njegovim riječima, uzimajući u obzir Izvještaj Evropske komisije o napretku Crne Gore i kritike koje smo dobili od EU, izborna reforma bi morala biti prioritet novog sastava parlamenta.
– Najveća odgovornost je na onima koji čine parlamentarnu većinu koji bi morali sa opozicijom početi dijalog u okviru Odbora za izbornu reformu o svim izbornim zakonima, u koje zasigurno spada i Zakon o biračkom spisku, koji predstavlja preduslov za održavanje fer i demokratskih izbora. O ovome i drugim izbornim zakonima potrebno je postići konsenzus između vlasti i opozicije. Jednostrano usvajanje ovog i drugih izbornih zakona – bez opozicije, značilo bi narušavanje osnovnih demokratskih principa, stvaranje nepovjerenja opozicije, ali i građana u izborni proces, što bi definitivno vodilo parlamentarnoj krizi u Crnoj Gori – istakao je Vukčević.
Poručio je da, ukoliko bi vlast bez dijaloga sa opozicijom usvojila izmjene Zakona o biračkom spisku, opozicija ne bi više trebalo da učestvuje u dijalogu o bilo kom pitanju koje se tiče izborne reforme i usvajanja izbornih zakona, i da dalje participira u Odboru za izbornu reformu.
– Jednostranim usvajanjem Zakona o biračkom spisku parlamentarna većina šalje poruku da zapravo ne želi dijalog i da je riječ samo o formalnim, retoričkim porukama, bez stvarne volje da se konsenzusom sa opozicijom dođe do stvarne reforme seta izbornih zakona i vrati povjerenje građana u izborni proces – dodao je Vukčević.
Jednostrano usvajanje dopuna Zakona o biračkom spisku parlamentarna većina pokušala je na sjednici Skupštine uoči Nove godine. Većina je tada, bez dogovora sa opozicijom, uvrstila u dnevni red prijedlog dopune Zakona o biračkom spisku. Međutim, povukla je svoj prijedlog sa dnevnog reda pod pritiskom opozicionih partija. Iz opozicionih klupa zaprijetili su da će povući svoje članove iz Odbora za reformu izbornog zakonodavstva ukoliko se ne povuče dopuna Zakona o biračkom spisku sa dnevnog reda.
Andrija Nikolić (DPS) kazao je na toj sjednici da većina u predvečerje formiranja Odbora za izbornu reformu kandiduje Zakon o biračkom spisku mimo dogovora sa opozicijom.
– Birački spisak se ne smije mijenjati dok se ne završi izborni proces. Grubo je prekršen dogovor Kolegijuma i dogovor o formiranju Odbora za reformu izbornog zakonodavstva. Zakon o biračkom spisku spada u izborno zakonodavstvo – rekao je Nikolić, ističući da Mandić treba da preuzme odgovornost za obesmišljavanje Odbora za izbornu reformu.
Predsjednik parlamenta Andrija Mandić odgovorio je da Zakon o biračkom spisku, shodno odluci Ustavnog suda, ne pripada setu izbornih zakona i ne donosi se kvalifikovanom većinom. Rekao je da u opštini Šavnik godinu i više nijesu završeni izbori.
– Ovaj zakon rješava kako da nema zloupotrebe glasača od opštine do opštine – rekao je Mandić, nakon čega je Nikolić sugerisao većini da pogleda Odluku o formiranju odbora i vidi šta ona podrazumijeva.
Bošnjačka stranka je takođe najavila da će, nakon jendostranog poteza većine, preispitati dalje učešće u Odboru. Reagovali su i drugi opozicioni poslanici. Miloš Konatar (Ura) rekao je da „ovo je prevara“ i poručio da smatra Mandića odgovornim za to. Šef parlamenta je imao odgovor.
– Zadnji ko želi nekoga da prevari je Andrija Mandić. Odluku o formiranju Odbora prepisali smo kakva je bila za prvi odbor. Tamo se nalazi taj zakon. U međuvremenu pojavilo se tumačenje Ustavnog suda da taj zakon ne pripada korpusu izbornog zakonodavstva. Prvom prilikom ćemo da upodobimo našu odluku sa odlukom Ustavnog suda – odgovorio je Mandić.
Šavnik
Razlog predlaganja dopuna Zakona o biračkom spisku, kako je obrazložio predlagač – Demokrate, je blokada izbornog procesa u Šavniku.
– Ponovni izbori na biračkom mjestu na kojem je nadležna izboma komisija poništila rezultate izbora sprovode se na osnovu izvoda iz zaključenog biračkog spiska za to biračko mjesto. Na ponovnim izborima mogu glasati samo birači upisani u izvod iz zaključenog biračkog spiska za to biračko mjesto – navodi se u prijedlogu dopuna.
Dodaje se da, izuzetno od stava 2 ovog člana, na ponovnim izborima za izbor odbornika ne mogu glasati birači koji su, od dana zaključenja biračkog spiska pa do održavanja ponovnih izbora, odjavili prebivalište u opštini u kojoj se održavaju izbori
za odbornike ili im je od nadležnog organa državne uprave u navedenom periodu doneseno pravosnažno rješenje o odjavi prebivališta u toj opštini.
– Ustavni sud Crne Gore je u novembru 2020. godine donio odluku kojom je ukinuo odredbu člana 11 stav 2 Zakona o izboru odbornika i poslanika u dijelu kojim je bilo propisano da pravo da bira i bude biran za odbornika ima birač koji, između ostalih uslova, ima prebivalište u opštini najmanje šest mjeseci prije dana održavanja izbora – navode Demokrate u obrazloženju prijedloga.
Ističu da je, nakon što je Ustavni sud donio tu odluku, došlo do pojave fiktivne prijave prebivališta od pojedinih osoba u opštini u kojoj se održavaju lokalni izbori, sa, kako navode, evidentnom namjerom da na osnovu tako prijavljenog prebivališta budu upisani u birački spisak i protivpravno glasaju na tim izborima.
– Naznačena pojava, između ostalog, imala je za posljedicu i nastalu blokadu izbornog procesa, jer izbori za odbornike u Šavniku raspisani za 23. oktobar 2022. godine, zbog neodržavanja izbora na dva biračka mjesta, još nijesu sprovedeni. Kako saglasno citiranoj zakonskoj odredbi pravo da bira i da bude biran za odbornika ima birač koji, pored ostalih uslova, ima prebivalište u opštini, to pravo birač gubi ukoliko mu prestane prebivalište u opštini u kojoj su raspisani izbori. Isto može imati za posljedicu da je birač upisan u zaključeni birački spisak jer je u tom periodu ispunjavao uslove u pogledu prebivališta u opštini u kojoj su raspisani izbori, ali i da u slučaju ponovnih izbora na biračkom mjestu na kojem je nadležna izborna komisija poništila rezultate izbora, u skladu sa zakonom nema biračko pravo ukoliko je od dana zaključenja
biračkog spiska do održavanja ponovnih izbora odjavio prebivalište u opštini u kojoj se održavaju izbori ili mu je pravosnažnim rješenjem nadležnog organa državne uprave odjavljeno prebivalište u toj opštini – navodi predlagač, dodajući da se, u cilju obezbjeđenja zakonitog sprovođenja izbornog procesa na ponovnim izborima, odnosno da na tim izborima glasaju samo birači koji imaju biračko pravo u opštini u kojoj se sprovode izbori, predlaže donošenje ovog zakona.
Foto: Pobjeda
