Raspoloživi podaci jasno ukazuju da ni nakon političkih promjena, koje su se desile 2020. godnine, ništa ozbiljnije nije urađeno na oživljavanju privrede i industrijske proizvodnje na sjeveru Crne Gore. To se nije desili iako su svi politički subjekti u svojim programima otvaranje proizvodnih pogona i novih radnih mjesta, kao i valorizaciju raspoloživih prirodnih i drugih resursa, knjižili kao osnovne prioritete. Takođe, izostalo je preispitivanje zašto je u tranzicionim procesima nakon privatizacije fabrika došlo do potpunog uništavanja brojnih privrednih kolektiva. Na to ukazuju i ruinirani i napušteni proizvodni pogoni od Gusinja do Rožaja. I pored brojnih obećanja, ništa nije urađeno da se pokrene proizvodnja u bivšoj fabrici Tremoplast i Titeksovom pogonu u Gusinju, iako je nekada tamo radilo oko 200 radnika. U Plavu je poslednjih decenija, pored uništavanja poznatog Hotelsko-turističkog preduzeća „Plavsko jezero“ i likvidacije Šumsko-industrijskog kombinata „Bor“, došlo do gašenja Obodovog pogona, čime je u ovom gradu oko 1.000 radnika ostalo bez posla. Ugašen je i Titeksov pogon na Murinu u kom je radilo oko 400 zaposlenih, dok fabrika protivgradnih raketa u Brezojevicama nikada nije proradila.
– Nije dobro što je narod i dalje prinuđen da sluša priču kako u Plavu i Gusinju može dobro da se živi, a da se, sa druge strane, ništa ne radi da se pokrene neki vid proizvodnje. Tužno je što su se svi privredni subjekti u ovim opštinama preselili u prošlost i što nema vidnih naznaka da će se nekadašnji pogoni ponovo staviti u neku funkciju – naveli su iz NVO „Prijatelji Plava“.
Neuspješne privatizacije dešavale su se i u Rožajama čime je ova opština, i pored velikih prirodnih resursa, svrstana u jednu od najnerazvijenijih u Crnoj Gori. Prema dostupnim podacima, u gradu na Ibru radi svega 16 odsto radno sposobnog stanovništva, a tranzicionim procesima bez posla je ostalo više od 5.000 radnika. Zatvoren je Drvno-industrijski gigant „Gornji Ibar“, koji je upošljavao i do 2.500 radnika, zatim Trgovinsko i zemljoradničko preduzeće „Bisernica“, Fabrika dekorativnog papira „Dekor“, Fabrika mašinskih elemenata „Famod“, Autoprevozno preduzeće „Transervis“, fabrika „Kristal“, koja je poslovala u okviru velikog zaječarskog sistema staklene industrije. Došlo je i do gašenja čuvenih zemljoradničkih zadruga u Rožajama, čija je imovina nakon toga prepuštena propadanju.
Slika Industrijske zone na Rudešu jasno ukazuje da ni u Beranama nije uspjela skoro nijedna privatizacija privrednih kolektiva u kojima je nekad radilo blizu 10.000 radnika. O tome svjedoče uništene fabrike, od kojih se izdvajaju Fabrika celuloze i papira, Fabrika kože „Polimka“, Ciglana, Fabrika „Gumig“ i Obodov pogon na Rudešu. Trenutno je van funkcije i Rudnik mrkog uglja, bez nekih velikih izgleda da se u jami Petnjik krene sa ponovnom proizvodnjom. Ugašeno je i nekadašnje Šumsko preduzeće, AD „Izgradnja“, preduzeće „Agropolimlje“, a mljekara „Zora“ radi sa minimalnim kapacitetom.
Svijetli primjer predstavlja jedino fabrika naoružanja „Polieks“ na Polici, koja je nakon privatizacije nastavila uspješno da radi. Kontinuitet proizvodnje uspjela je da održi i fabrika košulja „La vista“ u Petnjici.
Predsjednik Opštine Berane Vuko Todorović smatra da uzroke ovakvog stanja, prije svega, treba tražiti u činjenici da država u minulim godinama nije pokazala odgovarajuće interesovanje za oživljavanje privrede.
Privredni kolaps i u Andrijevici
Za vrijeme tranzicionih procesa u andrijevičkoj opštini zatvoren je pogon fabrike kože „Polimka“, u kome je nekada radilo blizu 200 radnika. Sličnu sudbinu doživio je i pogon „Komovi“, koji je poslovao u sastavu beogradskog „Soko Štarka“, gdje je nekad svoje plate zarađivalo blizu 200 uposlenih. Fabrika ventilacione opreme „Termovent“ upošljavala je 160 ljudi, privatizovana je od strane beogradske „Montaže“, da bi nakon toga prestala sa radom. Krajem osamdesetih godina ugašeno je i preduzeće „Mermer“ koje se bavilo trgovinom i ekspoatacijom mermera u dijelu planine Željevice. Ono je u jednom momentu brojalo preko 100 uposlenih. Sa radom je prestalo i trgovinsko preduzeće „1. maj“, kao i andrijevička i konjuška poljoprivredna zadruga, dok su prilikom transformacije Šumskog preduzeća ugašene pojedine radne jedinice.
Predsjednik Opštine Andrijevica Željko Ćulafić ističe da lokalna uprava, u granicama svojih mogućnosti, preduzima sve neophodne mjere da inicira otvaranje proizvodnih kapaciteta. Međutim, u svemu tome mora da postoji i veća podrška državnih organa.
Foto: Dan
