Građanski aktivisti iz Rožaja zatražili su da se prestane sa odlaganjem otpada na divljoj deponiji koju lokalne vlasti nazivaju “privremenim odlagalištem otpada” u mjestu Mostine, odmah pored magistralnog puta koji spaja Crnu Goru i Srbiju. Oni su Portalu RTCG kazali da će sjutra organizovati dvosatnu blokadu magistalnog puta na tom mjestu, u znak upozorenja da je krajnje vrijeme da se ova deponija zatvori i sanira.
Organizator protesta Denis Murić kazao je da je u ovu borbu ušao zbog toga što su njegov otac i tri strica umrli od karcinoma pluća.
“Oko deset naselja koja gravitiraju deponiji, sa velikim brojem stanovnika, potpuno su ugrožena i tu je već odavno teško živjeti. Postoje precizni podaci, i mi ćemo doći do njih, koliko ljudi je u ovom reonu bolesno od karcinoma”, kazao je ovaj student arhitekture u Skoplju.
Prema njegovim riječima, na ovoj divljoj deponiji odloženo je do sada sigurno 600 hiljada kubika otpada svake vrste, pa i medicinskog iz više opština.
“Opština, međutim, prikazuje brojku od 160 hiljada kubika, jer deponiju stalno pale i oslabađaju za odlaganje novog otpada. Dosta je bilo laganja, dosta je bilo ćutanja, ovo mora da prestane i mora da se gradi regionalna deponija za sjever”, kazao je Murić.
Na ulazu u Crnu Goru iz Srbije, na prelazu Dračenovac kod Rožaja, osim saobraćajnih gužvi zbog radova na putu, putnike dočekuje “idilična” slika dima sa više divljih deponija, od kojih je najgora i najveća ona u mjestu Mostine. Sa visine od par stotina metara tu se otpad iz čitavog grada izbacuje direktno niz litice u korito rijeke Ibar. Odatle Ibar definitivno nije ista rijeka nego što je uzvodno, a mnogi i ne znaju da se samo desetak kilometara iznad, na izvorištu koje predstavlja ono što u Crnoj Gori zovemo “divlja ljepota”, voda može piti.
“Ovo je sasvim sigurno nešto zbog čega bi svaki građanin Rožaja morao da se postidi, naročito pred onima koji tuda po prvi put prolaze. A kako je nama koji tu živimo, to samo mi znamo”, rekao je Murić.
Portal RTCG je ranije pisao da je ova deponija formirana kao „privremena gradska deponija“, ali je tu ostala skoro 20 godina. Opština Tutin je prije deset godina tužila opštinu Rožaje zbog toga što velike količine smeća rijekom Ibar završavaju u jezeru Ribariće u Republici Srbiji, za čišćenje koje ta opština iz susjedne države odvaja velika finansijska sredstva. Taj sudski spor do sada nema epilog.
“Ovo je, kao što vidite, ne samo problem Rožaja, nego međunarodni problem. Zato tražimo da se i Vlada Crne Gore angažuje u rješavanje ovog problema”, dodao je Murić.
Isti problem kao u Rožajama postoji, nažalost, na deponiji između Andrijevice i Plava, koja je smještena pored puta na obali rijeke Lim. Na deponiji u Gusinju, Plavu, Mojkovcu ili Bijelom Polju.
Poznati ekološki aktivista i direktor NVO “Ozon”, Aleksandar Perović ocjenjuje da neuređena gradska smetlišta na sjeveru Crne Gore predstavljaju veliki ekološki i ekonomski problem koji je sistemski i samim tim zahtjeva preuzimanje obaveza od strane Vlade, „koja je višedecenijskom pogrešnom politikom upravljanja otpadom prouzrokovala postojeće apokaliptično stanje“.
On je za Portal RTCG rekao da je neefikasna primjena zakonskog okvira, podcjenjivanje problematike i omogućavanje bahatog, nehunamog odnosa lokalnih samouprava, dovela do toga da su danas ugroženi i javno zdravlje i ekonomija građana opština sjevernog regiona Crne Gore.
“Kada uzmemo u obzir ekosistemske štete po riječne bisere kakve su Ibar, u konkretnom slučaju, ali i Tara, Lim, i njihove pritoke, izvori pitke vode koji građanima ruralnih krajeva bukvalno znače život, moramo doći do zaključka da se radi o organizovanoj kriminalnoj grupi u koju su umreženi svi oni koji su pokrivali najodgovornija mjesta u procesu donošenja odluka“, kaže Perović.
On objašnjava da su lokacije koje su određene za privremeno deponovanje komunalnog otpada, zbog neodgovornog ponašanja lokalnih samouprava, kao i miješanja sa drugim, pa i opasnim vrstama otpada, pretvorene u ekološke crne tačke, koje su velika opasnost za javno zdravlje i životnu sredinu.
„Kada smo prije nekoliko godina mapirali divlje deponije po Crnoj Gori, najveći broj je bio registrovan na sjeveru i to na mjestima koja su trebala biti netaknuta priroda, pa samim tim stekli smo utisak da postoji prostor za ispitivanje koruptivno-kriminalnih elemenata“, kaže ovaj ekološki aktivista.
Da ne bi, dodaje, bio baš toliko pesimističan, Perović objašnjava da prepoznaje da kao mali sistem „uz kvalitetan plan i odgovoran sistemski pristup, možemo početi sa unapređenjem stanja, ali svakako ne smijemo zaboraviti da svi koji su doveli do ove katastrofe moraju biti procesuirani, jer bez toga nema nade“.
„U procesu pridruživanju EU, od Crne Gore se traži obračun sa korupcijom i kriminalom. Za ekoincidente koje po pravilu prati korupcija, a kojih na sjeveru Crne Gore nije malo, niko nikada nije snosio odgovornost, pa ni za ovu kod Rožaja“, rekao je Perović.
Jedna od nacrnjih ekoloških tačaka, Mostine kod Rožaja, danonoćno gori, i opasno ugrožava stanovništvo desetak naselja u neposrednoj blizini, prije svega, a zatim i kompletnu prirodu. Građanski aktivisti iz ovog sjevernog grada konačno su se probudili poslije više godina, i zaprijetili protestom i blokadom.
Foto: Privatna arhiva/Denis Murić
