Na današnji dan 1992. godine nastala je Savezna Repbulika Jugoslavija, nasljednica najveće, socijalističke Jugoslavije. Ova skraćena Jugoslavija trajala je najkraće od svih državnih tvorevina sa ovim imenom – 3.936 dana odnosno do 2003. godine kada je preimenovana u Srbiju i Crnu Goru.
Ujedno to je bila, do sada posljednja Jugoslavija, a njena istoriju obilježile su sankcije, rat, kriminal, hiperinflacija, 5. oktobar i nekoliko sportskih titula, poput osvajanja Svjetskog prvenstva u košarci. Jednom riječju, burno.
Nova Jugoslavije je prvo ostala bez crvene zvijezde na zastavi. Himna je ostala ista „Hej Sloveni“, ali je promijenjen grb, umjesto šest baklji – dvoglavog orao sa ocilima i lavovima.
SRJ je nastala tri nedjelje nakon što je u Bosni i Hercegovini započeo krvavi građanski rat, a mjesec dana kasnije, tačnije 30. maja uvedene su sankcije Ujedinjenih nacija koje su podržale sve članice Savjeta bezbjednosti.
One su obuhvatile potpuni međunarodni ekonomski embargo, zabranu trgovine i platnog prometa, kompletnu zabranu letjenja vazduhoplova ka i iz SRJ, zabranu servisiranja aviona registrovanih u SRJ, smanjenje diplomatskog prisustva u Beogradu, zabranu učešća sportskih timova pa čak i pojedinaca pod zastavom Jugoslavije, suspendovanje naučne i tehničke saradnje. SRJ je bila suspendovana iz Ujedinjenih nacija.
Predsjednici SRJ bili su: Dobrica Ćosić, Zoran Lilić, Slobodan Milošević, Vojislav Koštunica.
Premijeri su bili: Milan Panić, Radoje Kontić, Momir Bulatović, Zoran Žižić, Dragiša Pešić
Posljedica sankcija dovela je iste godine do nekontrolisanog štampanja novca i hiperinflacije koja je harala tokom 1992. i 1993. godine, oborivši mnoge rekorde, poput inflacije u njemačkoj Vajmarskoj republici iz 20-ih godina prošlog vijeka.
Plate su iznosile od dvije tri pa do 10-20 maraka, a rekordna dnevna inflacija zabilježena je januara 1994. i iznosila je 62 odsto.
Posljedica toga je osim obezvrijeđenog novca, a stiglo se i pored denominacije do novčanice od 500 milijardi dinara, su bile potpuno prazne radnje. Hljeb, mlijeko i ostale životne namirnice bile su nedostupne, odnosno nije ih bilo.
Paradoks je bio toliki da su neke porodice preživljavale od humanitarne pomoći koje su dobijali izbjeglice – članovi porodice iz ratom obuhvaćenih područija. Procjenjuje se da je u SRJ ušlo između 600 i 800 hiljada izbjeglica. Mnogima je u sjećanju dijeljenje hleba na Trgu republike i tuča oko istog.
Prve godine SRJ obilježila je i pljačka građana izvedena kroz sistem piramidalne štednje prije svega kroz Jugoskandik i Dafiment banku, kao i mafijaški obračuni, naročito u Beogradu. Nasilje je bilo sveprisutno. Jedna od novina bio je nastanak turbo folka. Mješavine domaće folk muzike i elektronike.
Potpisivanjem Dejtonskog sporazuma kojim je okončan rat u Bosni, uslijedio je malo mirniji period, a početkom 1996. ukinut je dio sankcija. Ipak u Jugoslaviji je benzin bio i dalje ubjedljivi najskuplji u Evropi. Išao je do šest tadašnjih njemačkih maraka za litar.
Godinu dana po završetku ratova u Hrvatskoj i Bosni započele su demonstracije zbog izborne krađe koje su trajale mjesecima. Oboren je svjetski rekord u dužini velikih demonstracija. Građani Srbije cijelu zimu svakodnevno izlazili na ulice dva puta dnevno – na studentsku i partijsku šetnju, sve dok nisu priznati rezultati izbora.
Mir ipak nije dugo trajao, jer je aprila 1998. godine započela oružana pobuna Albanaca sa Kosova koji su jednom trenutku držali 40 odsto teritorije južne srpske pokrajine. Prvi oružani napadi počeli su 1996. godine.
Iste godine ponovo su uvedene sankcije zbog sukoba na Kosovu, ali su važile samo za Srbiju. Uveden je i zloglasni Zakon o informisanju, zatvarani su mediji, a desila se i čistka na Univerzitetu, kao osveta za demonstracije iz 1996/97.
Poslije jedne prijetnje tokom jeseni 1998. godine, godinu dana kasnije uslijedilo je bombardovanje koje trajalo od marta do juna, a Vojska Jugoslavije i policija su poslije potpisivanja Kumanovskog sporazuma napustile teritoriju Kosova.
Sankcije su ostale.
Ljeta 1999. godine pokušaj ujedinjena opozicije doživljava fijasko, ali se to promijenilo godinu dana kasnije sa ciljem obaranja Slobodana Miloševića sa vlasti, koga je u međuvremenu međunarodni sud u Hagu optužio za ratne zločine.
Protivkandidat Miloševiću bio je Vojislav Koštunica koji pobjeđuje u prvom krugu. Pokušaji vlasti da kao i 1996. godine lažira izbore, rezultovali su blokadom Srbije da bi petog oktobra stotine hiljada ljudi u Beogradu srušilo režim.
Uslijedilo je ukidanje sankcije i otpisivanje većeg dijela dugovanja zemlji koja je praktično bankrotirala. Jugoslavija je primljena ponovo u međunarodne institucije poput Ujedinjenih nacija, OEBS, MMF, Interpola…
Ipak krajem 2000. godine započela je još jedna oružana pobuna Albanaca, ovog puta u opštinama Preševo Bujanovac i Medveđa koja je riješena formiranjem kopnene zone bezbjednosti na granici Srbije i teritorije Kosova.
Tih godina, Jugoslavija je harala košarkaškim sijvetom. Osvojila je Evropsko i Svjetsko prvenstvo pobjedivši i Amerikance na njihovom terenu. Uz olimpijsko zlato odbojkaša 2000. i pobjede košarkaša u legendardnom finalu Evropskog prvenstva 1995. godine to su najveći uspjesi sporta u SRJ.
Ipak i poslije pada Miloševića i povratka u međunarodne institucije Crna Gora je sve više insistirala na većoj samostalnosti. Put ka nezavisnosti Crne Gore bilo je preuređenje zajednice. Poslije godinu dana pregovora, Jugoslavije je nestala, a 4. februara 2003. godine nastala je državna zajednica Srbije i Crne Gore koja je trajala tri godine.
Izvor: N1
