Kralj Čarls III preuzeo je tron Ujedinjenog Kraljevstva 8. septembra 2022. nakon smrti njegove majke, kraljice Elizabete II.
Tako je on, po liniji nasljeđivanja, na tron došao poslije svoje majke, koja je prethodno 1952. naslijedila svog oca, a Čarlsovog djeda, kralja Džordža VI.
Nasljeđivanje britanskog prijestola regulisano je ne samo porijeklom, već i parlamentarnim statutom. Redosljed sukcesije je redoslijed članova kraljevske porodice u redu za tron.
Osnova za sukcesiju utvrđena je u ustavnim odredbama iz 17. vijeka, a koje su kulminirale u Povelji o pravima (Bill of Rights) iz 1689. i Zakona o poravnanju (Act of Settlement) iz 1701. godine.
Kada je kralj Džejms II pobjegao iz zemlje 1688. stav parlamenta je bio da je on „abdicirao vladu“ i da je tron upražnjen. Prijesto je tada ponuđen ne Džejmsovom mlađem sinu, već ćerki Meri i njenom mužu Vilijamu Oranskom, kao zajedničkim vladarima.
Zato je tada ustanovljeno da suveren vlada ne samo preko parlamenta, već i da sukcesiju trona može da reguliše parlament i da suveren može da bude lišen titule zbog pogrešnog upravljanja. Zakon o poravnanju je potvrdio da je na parlamentu da odredi titulu na prijestolu.
Zakon je predviđao da samo protestantski potomci princeze Sofije, unuke Džejmsa I, imaju pravo da naslijede prijesto, a kasniji akti su to potvrdili.
Britanski parlament je, preko Povelje o pravima i Zakonu o poravnanju, odredio uslove koje suveren mora da ispuni. Rimokatolici su isključeni iz prava na nasljeđivanje krune. Pored toga, suveren mora da bude u zajednici Anglikanske crkve i mora se zakleti da će čuvati Englesku crkvu i Crkvu Škotske.
Zakonom o sukcesiji krune iz 2013. su izmjenjene odredbe Povelje o pravima i Zakona o poravnanju, kako bi se okončao sistem muške primogeniture, prema kojem mlađi sin može da zamijeni stariju ćerku u liniji nasljeđivanja. Zakon se primjenjuje na sve koji su rođeni poslije 28. oktobra 2011. godine. Zakon je takođe ukinuo odredbe po kojima su oni koji stupe u brak sa rimokatolicima diskvalifikovani iz linije nasljeđivanja. Promjene su stupile na snagu u martu 2015.
Trenutna nasljedna linija
Kralja Čarlsa III, po trenutnoj liniji nasljeđivanja, zamijeniće njegov najstariji sin, princ Vilijam.
Ovo je tačan redosljed nasljeđivanja trona Ujedinjenog Kraljevstva:
1. Vilijam, princ od Velsa
2. Princ Džordž od Velsa (najstarije Vilijamovo dijete)
3. Princeza Šarlot od Velsa (drugo Vilijamovo dijete)
4. Princ Luis od Velsa (najmlađe Vilijamovo dijete)
5. Princ Hari, vojvoda od Saseksa (mlađi Čarlsov sin)
6. Princ Arči od Saseksa (sin princa Harija)
7. Princeza Lilibet od Saseksa (ćerka princa Harija)
8. Princ Endru (mlađi brat kralja Čarlsa)
9. Princeza Beatris (ćerka princa Endrua)
10. Siena Elizabet Mapeli Moci (ćerka princeze Beatris)
11. Princeza Judžin (mlađa ćerka princa Endrua)
12. Avgust Filip Hok Bruksbenk (sin princeze Judžin)
13. Princ Edvard, vojvoda od Edinburga (najmlađe dijete kraljice Elizabete)
14. Džejms, grof od Veseksa (sin princa Edvarda)
15. Lejdi Luiz Vindzor (ćerka princa Edvarda)
16. Princeza Ana (mlađa sestra kralja Čarlsa)
17. Piter Filips (sin princeze Ane)
18. Savana Filips (unuka princeze Ane)
19. Isla Filips (unuka princeze Ane)
20. Zara Tindal (ćerka princeze Ane)
21. Mia Tindal (unuka princeze Ane)
22. Lena Tindal (unuka princeze Ane)
23. Lukas Tindal (unuka princeze Ane)
Izvor: N1
Foto: EPA-EFE
