Univerzitetski profesor i predsjednik Udruženja pravnika Branislav Radulović kaže da je u Crnoj Gori moguća suštinska kohabitacija predsjednika države i mandatara, iako formalno-pravno posmatrano do toga ne bi moglo da dođe.
Radulović je u intervjuu za portal „Dana“, istakao da, iako rok u kome se mora okončati postupak izbora predsjednika Skupštine Crne Gore, podpredsjednika i administrativnog odbora u okviru konstitutivne sjednice nije zakonski utvrđen i standard je mora se isti trebaju okončati u „primjerenom roku“, ali da institucionalni vakuum ne može neograničeno trajati.
Da li je, usljed evidentnog razlaza predsjednika države i mandatara, sa stanovišta njihovih ustavnih nadležnosti, na pomolu svojevrsna kohabitacija u Crnoj Gori.
Formalno-pravno posmatrano ne, ali suštinski da. Činjenica dapredsjednik države i mandatar dolaze iz istog političkog subjekta obesmišljava tezu o kohabitaciji, ali jasno programsko razilaženje, posebno za slučaj formiranja vlade, tezu o kohabitaciji čini suštinski krajnje opravdanom.
Sa stanovišta ustavne proklamacije da je Crna Gora suverena država da li je prihvatljivo „mješanje“ drugih subjekata u formiranje njene 44-vlade ?
Suverenitet je nesporan i on se legitimiše preko izbornog procesa i slobodno izražene volje crnogorskih birača, kako je to utvrđeno u čl. 2 Ustava Crne Gore. Stoga, ta vrsta suvereniteta apsoltno nije dovedena u pitanje i niko je, samim priznavanjem rezultataq izbora, ne dovodi u pitanje. Drugi nivo „pitanja suvereniteta“ je potreba Crne Gore da se integriše u saveze kao što su EU ili NATO. Tu važi pravilo da ako želite da postanete dio kluba onda taj klub i njegovi članovi postavljaju uslove pristupanja.
Dakle, samo je pitanje da li želite da budete dio tog kluba i da li prihvatate pravila uključenja. Kada je u pitanju EU Crna Gore je već duže u ugovornom odnosu sa svojim evropskim partnerima i prirodno je da oni instiraju posebno na „usaglašenoj spoljnoj politici“ i posebno kriterujumima koji se odnose na vladavinu prava, borba protiv korupcije i izgradnja građanskog, sekularnog i mltietničkog društva. Zapravo EU i njene drćžave članice samo afirmišu tekovine na kojima je nastala Evropska unija i to isto očekuju od svojih budućih članica.
Šta je sa drugim „drugim stranama“ koje takodje imaju interes da utiču na proces formiranja vlade ?
To već ima drugu dimenziju, koja se podvodi pod neprimjereno „širenje uticaja“ i ova vrsta uticaja nije dozvoljena i ne prihvata se u državama koje drže do svog suvereniteta i državnog autoriteta. Taj uticaj može biti iz vana, obično vođen samo interesima „onog koji vrši uticaj“ ili iznutra kao što je to bio slučaj 2020. godine kada je jedna religijska organizacija i njen prvi čovjek u hijerarhiji jasno „eliminisao“ prvorangiranu stranku (koaliciju) iz sastava vlade.
Sobzirom da vrijeme neumitno teče i da se sredinom oktobra očekuje izvještaj EK koju ocjenu očekujete, i koji bi u najkraćem bio Vaš komentar, posebno u dijelu vladavine prava i pregovaračkih poglavlja 23, 24 ?
Najkraće, ali i suštinski – stagnacija.
Da li se, u savremenim političkim sistemima, rezultati ranijih parlamentarnih i nedavnih predsjedničkih izbora mogu tretirati kao relevantnim za sadašnje formiranje vlade ?
Predsjednički i parlamentarni izbori, po svojoj prirodi i ustavnim nadležnostima organa koji se biraju, suštinski se razlikuju, tim prije što i pozicije stranaka, kao aktera tih procesa, nijesu istovjetne. Što se pak samih parlamentarnih izbora tiče, čemu njihov smisao ako bi se raniji računali u odnosu na nedavne, pa bi shodno tome neko mogao računati na rezultate izbora iz devedestih ili možda na izbore iz 2016 godine ?!. Dakle, neupitnost svih institucionalnih i funkcionalnih demokratija je da nova struktura parlamentarnog saziva i samo ona i nko drugi, ukoliko se poštuje pravni poredak države, može legitimisati strukturu nove vlade.
Pojedini subjekti su nagovještavali potrebu za 2/3 većinom da bi se mjenjao Ustav Crne Gore. Kakav je vaš stav po tom pitanju ?
Ti stavovi, uglavnom sporadični i vrlo površni, bili su više produkt „predizborne političke kampanje“ nego ozbiljno i studiozno ramatranje potrebe ustavne nadgradnje postojećih rješenja. Ustavna reforma traži stabilan, osmišljen i za to od kopetentnih lica, uz snažnu političku podršku, vođen proces. Za određeni vremenski period, i pored uvjek prisutne potrebe da se pravni sistem nadrgrađuje i poboljšava, ovo pitanje je „passe“.
Šta će biti sa većim brojem zakonskih tekstova koji su trenutno u skupštinskoj proceduri nakon izbora novog saziva Skupštine ?
Dobra je praksa da se svi zakonski tekstovi koji su u skupštinskoj proceduri vrate predlagačima i da se kompletno ponovi proces predlaganja novom skupštinskom sazivu.
Šta se dešava za nizom postupaka vezanih za izbor u Skupštini, kao što je npr. izbor sedmog sudije US ili druga imenovanja koja su započeta, a koja se do kraja starog saziva skupštine nijesu okončala ?
Započeti postupci imenovanja, iz ustavom definisanih nadležnosti Skupštine, se moraju okončati od strane novog saziva parlamenta. Za eventualni slučaj neuspjeha izborna procedura se, shodno zakonskoj proceduri, mora, u utvrđenim rokovima, ponoviti.
Da li parlament do izbora novog predsjednika može pruzimati neke radnje u smilu zakonodavne ili druge aktivosti iz svoje nadležnosti ?
Bez obzira što je na konstitutivnoj sjednici izvršena verifikacija mandata, zakonodavne i druge aktivnosti, iz Ustavom definisanih nadležnosti Skupštine, nijesu moguće dok se ne okonča prva, konstitutivna sjednica i uspostave organi novog saziva crnogorske Skupštine.
Koliko dugo može trajati „pauza“ konstitutivne sjednice ?
Rok u kome se mora okončati postupak izbora predsjednika, podpredsjednika i administrativnog odbora u okviru konstitutivne sjednice nije zakonski utvrđen i standard je mora se isti trebaju okončati u „primjerenom roku“.
Šta ako taj „primjereni rok“ traje neprimjereno dugo ?
U tom slučaju, konstatuje se da nema legitimisane parlamentarne većine, samim tim većine za izbor vlade i predsjednik države, sa pozivom na član 92 Ustava, može raspuštiti Skupštinu i raspisati nove parlamentarne izbore. U svakom slučaju ustavopisac je normirao da „institucionalni vakum“ ne može trajati duže od 90 dana od dana kada je predsjednik države prvi put predložio mandatara.
Foto: Dan
