Dr Nemanja Dević, istraživač – saradnik u Institutu za savremenu istoriju u Beogradu autor je više od 20 naučnih radova i nekoliko monografija. Prošle godine našao se među 10 odsto izvrsnih istraživača u Srbiji, koji su se pokazali kao najvredniji po broju objavljenih stručnih radova, monografija i članaka prema statistici Ministarstva nauke. Dobitnik je i značajnih nagrada.
„Knjiga, koju je objavio kao maturant gimnazije, sadržala je jedinstven popis svih žrtava rata u jednoj lokalnoj sredini i u Srbiji. Za nju je 2009. godine dobio nagradu „Dragiša Kašiković“. Dobitnik je nagrade „Dimiitrije Bogdanović“ koju dodjeljuje Naučno udruženje za razvoj srpskih studija iz Novog Sada“ – istakao je u uvodnoj riječi, Ilija Bajović, moderator programa.
Dević je u Nikšiću održao predavanje na temu „Lutanja i bespuća u XX vijeku“, u kojem se osvrnuo na viševjekovni kontinuitet u stvaranju srpskog identiteta i nacionalne posebnosti od Svetog Save i njegovog oca, Stefana Nemanjića, preko kneza Lazara i kosovskog zavjeta, Karađorđa Petrovića i Prvog srpskog ustanka, dinastije Obrenovića. Period lutanja, kako Dević ističe, počinje sa prekidom tog kontinuiteta, tačnije 1918. godine.
„To je vreme kada srpski intelektualci, Skerlić recimo, kao predvodnik tog talasa, napuštaju zavetnu ideju, koja se negde u Kraljevini Crnoj Gori možda držala u to vreme vitalnije nego u Kraljevini Srbiji. Ali, ta zavetna ideja „Kako formirati naciju?“ se napušta u prvim godinama XX veka i ona doživljava svoje finale i realizaciju u 1918-toj. Dakle, nećemo više konstituisati jednu naciju i nećemo se integrisati i ujedinjavati tamo gde su naši identični zaveti, predanja, epske pesme, sećanja na iste junake, već onamo gde nam je jezik, gde su granice štokavskog narečja prvo, a zatim i gde se govori južnoslovenskim jezicima “ – kazao je Dević.
Te 1918 -te, odlukom Podgoričke skupštine Crna Gora prisajedinjena je Kraljevini Srbiji.
„Naknadno istorijsko iskustvo pokazuje nam da je bilo pomalo grubo učinjeno takvo ujedinjenje. Ta detronizacija dinastije Petrovića je, u najmanju ruku, učinjena nevešto, brzo, pomalo i nepravedno prema određenim pristalicama dinastije Perović“ – ističe Dević.
Novo ujedinjenje, ono iz 1945-te, ponovo donosi nove nepravde u smislu neravnopravnog učešća srpskog naroda u jugoslovensskoj federaciji i potiranje onih, za njega, suštinski važnih vrijednosti.
„Duhovnost srpskog naroda, kao najznačajnija na lestvici vrlina, je potpuno promenila svoje mesto i ulogu u hijerarhiji vrednosti. To je najbolje poznato ljudima u Crnoj Gori. Stradanje mitropolita Joanikija Lipovca, mučenika Luke Vukmanovića, ovde pivskih mučenika-sveštenika…posledice toga se vide do današnjih dana“ – zaključuje Dević.
Predavanje Nemanje Devića na temu „Lutanja i bespuća u XX vijeku“ organizovala je JU Zahumlje u okviru junskog repertoara Nikšićke kulturne scene.
Mina Gezović
Foto/video: RTNK
