Cjenovna politika Aerodroma Crne Gore postala je ključni alat u privlačenju novih avio-kompanija i rastu ukupnog saobraćaja, pozicionirajući se među najkonkurentnijima u regionu. Ipak, promjene u podsticajnim šemama aerodroma u okolnim zemljama, poput Tirane, Dubrovnika i Sarajeva, uzdrmale su interesovanje određenih avio-kompanija, naročito niskobudžetnih prevoznika, za Crnu Goru. Predstavnici Privredne komore i Aerodroma Crne Gore ističu da je u toku priprema novih podsticajnih mjera koje će biti objavljene do kraja godine, s ciljem jačanja konkurentnosti i poboljšanja avio-dostupnosti države kao turističke destinacije.
Dugoročno planiranje
Kako navodi Ranko Jovović, predsjednik Odbora udruženja turizma i ugostiteljstva Privredne komore, nova podsticajna šema ima za cilj povećanje saobraćaja, naročito sa glavnih emitivnih tržišta za crnogorski turizam. On ističe da je dugoročno planiranje ključ za unapređenje turizma, uz stratešku saradnju između države i privrede. Poručuje da je potrebno reformisati Zakon o turizmu i ugostiteljstvu kako bi se omogućila podrška i u oblasti avio-saobraćaja, što je od ključnog značaja za cjelogodišnji razvoj crnogorskog turizma.
– Cjenovna politika Aerodroma je u funkciji privlačenja novih avio-kompanija i ukupnog rasta saobraćaja, tako da su osnovne cijene aerodromskih usluga i usluga zemaljskog opsluživanja među najkonkurentnijima, imajući u vidu aerodrome u okruženju. Međutim, izmjene koje su se desile u podsticajnim politikama nekih aerodroma u okruženju (Tirana, Dubrovnik i Sarajevo), od kojih neki na određeni način predstavljaju našu direktnu konkurenciju, dovele su do toga da su pojedine avio-kompanije, posebno iz segmenta niskobudžetnih prevoznika, pokazale smanjeno interesovanje za razvoj saobraćaja na našim aerodromima – kazao je za Pobjedu Jovović dodajući da su u cilju povećanja konkurentnosti, Aerodromi pripremili prijedlog nove podsticajne šeme.
– Po informacijama koje smo dobili od Aerodroma, nova podsticajna politika će biti javno publikovana do kraja godine i važiće za sve zainteresovane avio-kompanije. Njen cilj je dalji rast saobraćaja, posebno sa glavnih emitivnih tržišta za crnogorski turizam – kaže Jovović.
On podsjeća da je u Crnoj Gori do 2020. bio na snazi ugovorni model potvrđen od Vlade Crne Gore, kojim je kreiran namjenski fond za marketinšku podršku pod kontrolom Nacionalne turističke organizacije i uz finansijsko učešće Aerodroma.
– Iz navedenog fonda su isplaćivana sredstva prema tri niskobudžetna prevoznika za obavljanje saobraćaja na rutama od posebnog interesa za turističku privredu Crne Gore. Istekom tog aranžmana, Aerodromi su kreirali sopstvenu podsticajnu šemu uvođenjem dodatnih kategorija popusta. Novouspostavljene podsticajne kategorije su se odnosile na strateške rute kao i na avio-kompanije koje imaju bazirane avione na aerodromima Crne Gore – ističe Jovović dodajući da je u ovoj godini NTO objavila javni poziv za zajedničku marketing kampanju sa turoperatorima jer Zakon o turizmu i ugostiteljstvu definiše za koje namjene se donosi program podsticajnih mjera u oblasti turizma i ne uključuje podršku koja se odnosi na oblast saobraćaja.
– Stoga treba izmijeniti Zakon o turizmu i ugostiteljstvu u dijelu koji definiše za koje namjene se donosi program podsticajnih mjera u oblasti turizma i propisati način podrške koja će se odnositi na oblast avio-saobraćaja – poručuje Jovović.
On je izričit da uspješan i visokokvalitetni turizam zavisi od privlačnosti destinacije tokom čitave godine.
– Jedan od glavnih izazova crnogorskog turizma jeste sezonalnost, jer se turistička aktivnost uglavnom koncentriše na kratak period godine. Crna Gora mora postati destinacija atraktivna tokom cijele godine. Kao avio-destinacija, a zbog udaljenosti od ključnih tržišta, neophodno je da osigura dostupnost direktnih linija, kako redovnih, tako i čarter i niskotarifnih letova iz važnih evropskih gradova – kazao je Jovović dodajući da turizam ima dugoročnu ulogu pokretača ekonomskog razvoja, posebno u manje razvijenim oblastima.
– Fokus je na diverzifikaciji ponude i produženju sezone, čime bi se povećali prihodi i ukupna dodata vrijednost. Cilj je da Crna Gora postane vodeća mediteranska destinacija s raznovrsnom ponudom tokom cijele godine – poručuje Jovović.
On naglašava da je potrebno razmišljati o disperziji potencijalnih tržišta i fokus sa tradicionalnih proširiti i na neka nova tržišta odakle možemo crpiti benefite za razvoj naše privrede.
– Prepoznajući značaj avio-dostupnosti za uspješnu realizaciju turističkih sezona, Odbor udruženja turizma i ugostiteljstva je u prethodnom periodu realizovao više sjednica i sastanaka sa predstavnicima Ministarstva saobraćaja, Aerodroma i Air Montenegra. Predstavnik Odbora udruženja turizma i ugostiteljstva je član međuresorske radne grupe za poboljšanje avio-dostupnosti – objasnio je Jovović.
Što se tiče hotela kazao je da oni sagledavaju dugo izazov s kojim se srijeću, a odnosi se na snažnu sezonalnost.
Kroz poslovne asocijacije i direktnu komunikaciju s aerodromima i NTO-om, prepoznati su izazovi i predložena rješenja za unapređenje poslovnih rezultata.
Jovović ističe da je za povećanje konkurentnosti destinacije potrebna šira društvena podrška, kao što je praksa u zemljama regiona, te da privatno-javno partnerstvo može značajno doprinijeti avio-dostupnosti Crne Gore. Ključ za prevazilaženje izazova u turizmu leži u strateškoj saradnji između privrede i državnih institucija.
– PKCG će i u narednom periodu nastaviti da se, u saradnji sa nadležnim institucijama, bavi ovom važnom temom u cilju razvoja cjelogodišnjeg turizma u Crnoj Gori. Odbor udruženja turizma i ugostiteljstva će nastaviti i u narednom periodu da se u saradnji sa nadležnim institucijama bavi ovom važnom temom u cilju razvoja cjelogodišnjeg turizma u Crnoj Gori – zaključuje Jovović.
Iz Aerodroma su Pobjedi objasnili da za novu podsticajnu šemu moraju obaviti dodatne interne analize i održati sastanke sa najznačajnijim partnerima.
– S obzirom na to da važeća regulativa obavezuje sve aerodrome da se prilikom definisanja komercijalne politike prema avio-kompanijama pridržavaju principa transparentnosti i nediskriminacije, kao i do sada, nova podsticajna politika biće javno publikovana i to, kako očekujemo, do kraja godine i važiće za sve zainteresovane avio-kompanije. Njen cilj je dalji rast saobraćaja, posebno sa glavnih emitivnih tržišta za crnogorski turizam – kazali su iz Aerodroma.
Strateške rute
Lista strateških ruta je proces koji realizuju sa Ministarstvom saobraćaja, Ministarstvom turizma i Nacionalnom turističkom organizacijom, koja treba da bude u funkciji podsticanja saobraćaja sa destinacija i tržišta koja su od posebnog značaja za crnogorski turizam.
– Upravo je u toku razmatranje eventualnih izmjena i dopuna, koje će, prije svega, da odražavaju potrebe naše turističke privrede. Aktuelna lista sadrži 17 ruta, od kojih, već je izvjesno, neke više neće imati taj tretman, a razmatramo koje bi nove trebalo da budu njen dio – kazali su iz Aerodroma.
Podsjećaju da je Vlada, kao osnivač i vlasnik Aerodroma, u februaru 2023. godine dopunila Odluku o dopuni strateških ruta kada su na nju dodatno uvrštene linije iz Podgorice za Marsej, Dablin i Vece.
– Na važećem spisku strateških ruta se nalaze linije iz Podgorice ka Londonu, Parizu, Rimu, Briselu, Berlinu, Stokholmu, Milanu, Barseloni, Minhenu, Dortmundu, Abu Dabiju, Marseju, Dablinu i Veceu, kao i linije iz Tivta ka Londonu, Mančesteru i Berlinu. Imajući u vidu činjenicu da podsticajna šema omogućava odobravanje popusta svim klijentima koji u toku obračunskog perioda (jedne kalendarske godine) ostvare obim saobraćaja u različitim kategorijama (rast broja putnika, povećanje broja rotacija, otvaranje novih ruta i sl), koji su taksativno propisani tom šemom, iznos popusta za tekuću godinu biće poznat početkom naredne – kazali su iz Aerodroma.
Aerodromi Crne Gore su tokom 2022. i 2023. avio-kompanijama obračunali 17,6 miliona eura popusta, a očekuje se da će taj iznos ove godine biti veći od prošlogodišnjih 10,2 miliona eura. Iz Aerodroma naglašavaju da unapređenje avio-dostupnosti zahtijeva širu podršku, posebno subjekata iz turističkog sektora, kao što je praksa u državama regiona.
Povezivanje sa ciljanim tržištima
Što se tiče interesa za određene destinacije koje su od interesa za avio-povezanost, Jovović smatra da treba strateški planirati saradnju sa niskobudžetnim (low cost) kompanijama.
– Strateške rute treba odrediti na osnovu interesovanja i prioriteta turističke privrede i države, uzimajući u obzir realne kapacitete saobraćajne infrastrukture kojom bi se ostvarilo povezivanje sa ciljanim tržištem. Na poboljšanje avio-povezanosti Crne Gore sa Evropom treba snažno da utiče i nacionalna avio-kompanija Air Montenegro i prilikom definisanja prioritetnih tržišta i strateških ruta mora biti partner crnogorskoj turističkoj privredi. Definisanje liste strateških ruta je bitan element podsticajne politike i treba da bude u funkciji podsticanja saobraćaja sa destinacija i tržišta koja su od posebnog značaja za crnogorski turizam i koje treba da odražavaju potrebe turističke privrede – poručuje Jovović.
Vlada treba da odluči o koncesijama
Jovović ističe da su ključna pitanja valorizacija aerodroma Podgorica i Tivat i odluka Vlade o koncesijama.
– Aerodromi imaju nedovoljno razvijenu infrastrukturu i moraju povećati kapacitete i frekvenciju avio-veza, posebno prema ključnim tržištima tokom cijele godine. Problem je i neoperativnost tivatskog aerodroma za noćne letove – kazao je Jovović.
Takođe, upućuje inicijativu Morskom dobru za uređenje vodenog terminala i prilaza na aerodromu Tivat, kao i rješavanje problema sa visokom frekvencijom drumskog saobraćaja u toj zoni.
foto: Luka Zeković/Vijesti
