Višegodišnji proces fizičkog razgraničenja civilnog Aerodroma Podgorica od Vojnog aerodroma “Knjaz Danilo” u Golubovcima još nije završen, a sada ga dodatno može iskomplikovati činjenica da Ministarstvo odbrane (MO), koje upravlja vojnim aerodromom, ispituje mogućnost da potencijalni strani partner na području gdje treba obaviti razgraničenje, gradi novi hangar u kome bi bio servisni centar za generalnu avijaciju i helikoptere.
Turska kompanija Gerneral Aviation Center – GAC (GENEL HAVACILIK A.S) iz Istanbula, predočila je tu inicijativu prije blizu dvije godine MO, na prostoru na kojem treba fizički odvojiti kompleks civilnog od kompleksa vojnog aerodroma.
Dobro upućeni izvori “Vijesti” tvrde da u Aerodromima Crne Gore (ACG), navodno sumnjaju da bi se objekat koji bi GAC izgradio eventualno u budućnosti mogao pretvoriti u terminal za generalnu ili kargo avijaciju, odnosno prihvat ovih letjelica i putnika, čime se sada isključivo bavi ovo državno preduzeće. ACG je “Vijestima” zvanično odgovorio da su protiv takve mogućnosti.
Kao zastupnik GAC-a u Crnoj Gori nastupa kompanija “Montenegrio Defence Industry” (MDI) iz Podgorice koja se prvenstveno bavi trgovinom naoružanjem i vojnom opremom, a jedna je od glavnih izvoznika takve robe, koja se sa podgoričkog aerodroma prevozi ciilnim ili stranim vojnim transportnim avionima.
Njen izvršni direktor Zoran Damjanović, međutim, rekao je da GAC nema namjeru da pruža aerodromske usluge.
“GAC nije iskazao zahtjev niti ima namjeru za pružanje aerodromskih usluga, već bi koristio usluge kompanije Aerodromi Crne Gore”.
Iz MO su odgovorili da je netačno da oni pristaju “na biznis-plan potencijalnog stranog poslovnog partnera, koji bi ugrozio poslovne interese drugog crnogorskog državnog preduzeća, kompanije Aerodromi Crne Gore”.
Iz ACG su “Viijestima” potvrdili da je proces fizičkog razgraničenja u toku, te da je završetak tog posla i postavljenje adekvatne fizičke ograde između ta dva kompleksa jedna od trenutnih tzv. regulatornih neusaglašenosti Aerodroma “Podgorica” na čijem otklanjanju insistira vrhovna vazduholovna vlast u državi – Agencija za civilno vazduhoplovstvo (ACV).
“Nakon što nam je ACV dostavila izvještaje tokom sertifikacije Aerodroma Podgorica, bili smo u obavezi da izradimo Plan korektivnih aktivnosti. To smo i učinili predviđajući postavljanje perimetarske ograde između civilnog i vojnog dijela aerodroma – na identičan način kako je i postavljena na ostalim djelovima aerodroma. ACG su izradili projektnu dokumentaciju i na istu dobili saglasnost ACV-a. U međuvremenu, međutim, kolege iz Ministarstva odbrane predložile su da se dužinom linije razgraničenja ne gradi fizička ograda već da bude implementiran video-nadzor sa IC kamerama i laserima. Nakon toga, ACV je predložio kompromisno rješenje koje podrazumijeva izgradnju fizičke ograde u dužini od oko 200 metara, a da preostali dio bude zaštićen, kako je MO i predložio, IC kamerama i laserima – o trošku MO”, rečeno je “Vijestima” iz ACG uz napomenu da je ta kompanija “saglasna sa predlogom ACV-a i, u skladu sa tim, očekujemo dalje smjernice o obavezama koje treba da realizuje naša kompanija”.
Poručili su da ACG “ostaju pouzdan i posvećen partner MO i ACV kako bi se u najboljem interesu svih uključenih strana do kraja realizovalo fizičko razgraničenje”.
Iz MO su “Vijestima” saopštili da je radni tim, koji su činili predstavnici MO i Vojske Crne Gore, ACG, ACV i Ministarstva saobraćaja, “predložio model razgraničenja… koji ne remeti funkcionalnost kako vojnog, tako i civilnog operatera na aerodromu u Podgorici”.
“Ovo iz razloga, što je Sporazumom o prenosu prava svojine i zajedničkom korišćenju nepokretnosti na aerodromu ‘Golubovci’ iz 2005. godine, na osnovu kojeg je tadašnjem JP ACG ustupljen u svojinu dio vojnog aerodroma u ‘Golubovcima’, definisano da se prenos prava svojine vrši pod uslovima da se Vojsci obezbijedi pravo trajnog i ničim uslovljenog korišćenja manevarskih površina i instalacija aerodroma, po vojnim standardima i prioritetima”, ističu iz resora ministra Dragana Krapovića.
Tvrde da razgraničenje civilnog i vojnog aerodroma “nema nikakve veze sa potencijalnom saradnjom sa bilo kojom kompanijom na vojnom aerodromu”, već je to obaveza koju je ACV kao regulator, nametnuo Aerodromu Podgorica, te da rokovi koje je ACV ostavio da se ovaj postupak razvrši, još nisu istekli.
“MO još uvijek nema namjeru da uđe u bilo kakav poslovni aranžman sa bilo kojom kompanijom, uključujući i kompaniju GAC iz Istanbula, jer se trenutno ispituju preduslovi za bilo kakav model eventualne poslovne saradnje, sa bilo kojom kompanijom”, odgovorili su iz MO na pitanje “Vijesti” da li biznis plan GAC-a uključuje i eventualno pružanje usluga opsluživanja generalne avijacije, odnosno kargo-aviona, dodajući da iz tih razloga nisu ni upoznati sa biznis planom GAC-a.
U aprilu 2023. godine, tadašnji rukovodilac MO Filip Adžić sreo sa sa vlasnikom GAC-a Alijem Suljakom.
“Sagovornici su razgovarali o opcijama za otvaranje servisa za održavanje civilnih i vojnih vazduhoplova, koji bi bio otvoren kako za letjelice iz Crne Gore tako i za one iz regiona. Adžić je naglasio da je zadovoljan inicijativama koje donose benefite za našu Vojsku i državu, posebno kada one otvaraju mogućnosti za zapošljavanje lokalnog stanovništva. Suljak je istakao da Crna Gora ima sjajne predispozicije za osnivanje servisa za održavanje vazduhoplova, te da vjeruje da će biti uspostavljena snažna saradnja sa MO naše zemlje, na obostrano zadovoljstvo”, saopšteno je tada iz MO uz napomenu da su Suljaku “predstavljeni i kapaciteti vojnog aerodroma “Knjaz Danilo”.
MO je 19. marta ove godine od ACG tražila “da se izjasni o inicijativi za izdavanjem u dugoročni zakup urbanističke parcele 50 i dijela centralne stajanke na Vojnom aerodromu “Knjaz Danilo” na kojem bi (GAC) realizovao komercijalne aktivnosti za potrebe ove kompanije i izgradio hangar u kome bi se, između ostaloga, vršilo servisiranje helikoptera MO i MUP-a”.
GAC je ovlašćeni serviser za dio helikoptera iz proizvodnog programa kompanije “Bell Helicopters” kakvi lete u Vazduhoplovstvu VCG, odnosno Aviohelikopterskoj jedinici MUP-a. Osim toga, GAC je ovlašćeni serviser i za više tipova poslovnih aviona iz proizvodnog programa proizvođača “Bombardier”, “Dassault”, Hawker” i “Cessna” te manjih američkih proizvođača “Nextant” i “Eclipse”.
Osim toga, Vlada Crne Gore namjerava da uskoro kupi novi poslovni avion za svoje potrebe a radna grupa koju je za to formirala je kao najbolje rješenje predložila kupovinu aviona tipa “Challenger 350” kanadskog proizvođača “Bombardier”.
U Krapovićevom dopisu od 19. marta stoji da GAC “još od početka 2024” ima inicijativu prema MO po kojoj bi ta firma uzela u zakup na 30 godina dio nepokretnosti na vojnom aerodromu u Golubovcima, te da je iskazala spremnost da bi u hangaru koji tu izgradi za svoje komercijalne potrebe, servisirala i helikoptere VCG i MUP-a.
“Time bi se značajno uštedjela finansijska sredstva za servisiranje vazduhoplova, koje se trenutno vrši u inostranstvu. MO je ocijenio da je predmetna inicijativa opravdana i pokrenuo je procedure za realizaciju iste u skladu sa Zakonom o državnoj imovini”, stoji u tom dopisu uz podsjećanje da je “u toku pokretanja procedure za davanje u zakup nepokretnosti na vojnom aeroromu, došlo do reakcije ACV-a koji je insistirao da se sprovede fizičko razgraničenje i ograđivanje kompleksa civilnog od vojnog aerodroma.
MO i VCG su “preuzeli obavezu da na prostoru vojnog aerodroma realizuju infrastrukturne projekte kako bi se završilo potrebno razgraničenje između civilnog i vojnog aerodroma”.
Stim u vezi MO je dopisom od 19. decembra prošle godine obavijestio GAC “da prostor koji predstavlja dio Vojnog aerpodroma ‘Knjaz Danilo’ ne može biti predmet izdavanja u zakup i korišćenja od strane trećih lica”.
Nakon toga su, međutim, po navodima ministartstva, iz GAC-a tražili sastanak sa MO i u Podgorici su ih njihovi predstavnic informisali da je GAC navodno u prethodnom periodu održao sastanke sa predstavnicima ACG i ACV “na kojem su obaviješteni da ne postoje smetnje da se realizuje njihova inicijativa za izdavanje u dugoročni zakup dijela Vojnog aerodroma ‘Knjaz Danilo’ koji čini urbnanističku parcelu 50 i dio centralne stajanke na vojnom aerodromu”.
Stoga je MO 19. marta tražilo od ACG da se izjasni o inicijativi GAC-a.
“Želimo da istaknemo da će se MO kao i do sada, u svakom poslovnom aranžmanu voditi činjenicom da se eventualnim aranžmanima ovog ministarstva ne ugrožavaju poslovni aranžmani bilo kojeg privrednog subjekta koji posluje u Crnoj Gori, pa je netačna vaša konstatacija da MO pristaje na biznis-plan potencijalnog stranog poslovnog partnera, koji bi ugrozio poslovne interese drugog crnogorskog državnog preduzeća, kompanije Aerodromi Crne Gore”, tvrde iz MO u odgovorima na pitanje “Vijesti”.
Ističu da je tokom Krapovićevog mandata GAC preko firme MDI, “obnovio interesovanje za zakup dijela zemljišta sa ciljem izgradnje servisa za helikoptere i avione”.
“MO nije donio odluku po pitanju upućene inicijative iz razloga što se trenutno sprovodi procedura za utvrđivanje opravdanosti upućene inicijative, odnosno ispitivanja svih neophodnih eventualnih preduslova. Napominjemo da se radi o državnoj imovini čija bi eventualna valorizacija morala biti realizovana uz poštovanje procedure koju definiše Zakon o državnoj imovini”, tvrde iz MO.
Iz ACG su “Vijestima” saopštili da nisu saglasni “da se uvodi novi pružalac usluga koje se odnose na prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika, tereta i/ili pošte, kao i usluge opsluživanja vazduhoplova”, te da su se o tome “izjašnjavali dva puta na dvije različite adrese i oba puta je naš odgovor bio isti”.
“ACG, kao glavni pružalac usluga zemaljskog opsluživanja koje se odnose na prihvat i otpremu vazduhoplova, putnika, prtljaga, tereta i/ili pošte, kao i usluge opsluživanja vazduhoplova, nijesu saglasni da se na tom prostoru grade komercijalni sadržaji i da se uvodi novi pružalac (tih) usluga. To smo, prvi put, nakon interesovanja MO posredstvom nama resornog Ministarstva kapitalnih investicija, saopštili u zvaničnom odgovoru tom resoru 16. oktobra 2023. godine i danas, još jednom, 26. marta 2025. godine kao odgovor na dopis Ministarstva odbrane”, poručili su iz državne aerodromske kompanije na čijem je čelu direktor Roko Tolić.
ACV: Turci nisu podnosili zahtjeve za sertifikaciju aerodromskih usluga
Iz Agencije za civilno vazduhoplovstvo (ACV) “Vijestima” je rečeno da je razgraničenje između civilnog i vojnog dijela aerodroma “dugogodišnje otvoreno pitanje koje su aktuelni predstavnici institucija odgovorno razmatrali i došli do usaglašenog modela – rješenja, uz saradnju svih strana i aktivno učešće ACV-a”.
“Zaključcima od decembra prošle godine, koje su prihvatili i potpisali predstavnici svih institucija iz radne grupe, precizno su dogovorene neophodne aktivnosti, koje očekujemo da operator aerodroma i MO-VCG realizuju u najskorije vrijeme. Razgraničenje odgovornosti između operatora aerodroma AD ACG-Aerodrom Podgorica i MO-Vazduhoplovstva VCG, prioritetno je pitanje za Agenciju i stava smo da to ništa ne smije da poremeti”, poručili su iz ACV-a dodajući da očekuju da se razgraničenje obavi “u dogovorenom roku, u skladu sa obavezama subjekata uključenih u taj process”.
“Takođe, eventualno razmatranje ili realizacija predmetne inicijative (turske kompanije GAC) ne smije da ugrozi usaglašeni model razgraničenja vojnog i civilnog dijela aerodroma”, ističe ACV.
Kažu da ih je MO “nedavno informisalo” o inicijativi GAC-a da zakupi dio nepokretnosti na vojnom aerodromu, ali da nisu upoznati sa biznis-planom Turaka koji bi oni realizovali na toj lokaciji.
Ukoliko bi GAC u Podgorici pružao bilo kakve usluge u domenu civilnog vazduhlovstva (generalna avijacija, kargo-avijacija, opsluživanje vazduhoplova ili MRO), oni bi se za to morali sertifikovati kod ACV-a, ali iz Agencije naglašavaju da im Turci do sada nisu podnosili nikakve zahtjeve za sertifikaciju bilo koje od tih usluga.
MDI: GAC hoće regionalni servisni centar za helikoptere i avione
Izvršni direktor podgoričke kompanije “Montenegro Defence Industry” (MDI) Zoran Damjanović povrdio je “Viestima” da oni u Crnoj Gori zastupaju tursku kompaniju GAC.
“Naše dugogodišnje iskustvo u ovoj oblasti preporučilo nas je da uspostavimo saradnju sa ovom uglednom kompanijom koja ima servis za avione i helikoptere na aerodromima ‘Kemal Ataturk’ i ‘Sabiha Gökçen’ u Istanbulu. GAC ima sposobnosti i odgovarajuća ovlašćenja za servisiranje različitih letjelica, uključujući i ‘Bell Helicopters’. Iskazali su interesovanje za zakup zemljišta radi uspostavljanja regionalnog servisa za helikoptere i avione, u skladu sa pozitivnim propisima i procedurama. Namjera potencijalnog investitora je da prema najvišim standardima, izgradi i organizuje servisni centar u Podgorici i zaposli najmanje 20 ljudi”, kazao je Damjanović, dodajući da je GAC o svojim namjerama obavijestio MO “putem zvaničnih kanala.”
“Cijenimo da bi ovakva investicija mogla donijeti obostranu korist, posebno imajući u vidu flotu koju posjeduje MO i MUP Crne Gore. Sve odluke koje se tiču valorizacije zemljišta isključivo su u nadležnosti državnih institucija Crne Gore”, istakao je Damjanović, dodajući da “MDI ostaje otvoren za konstruktivnu saradnju sa svim domaćim i međunarodnim partnerima, uz puno poštovanje nadležnosti državnih institucija i zakonskih procedura”.
foto: gov.me
