Strani turisti su za period januar-april ove godine ostvarili u privatnom smještaju 1,3 miliona noćenja što je za 12 odsto ili 180 hiljada noćenja manje nego u istom periodu prošle godine. U kolektivnom smještaju (hoteli, moteli,…) stanci su imali 490 hiljada noćenja, što je pet hiljada ili jedan odsto manje, pokazuju podaci Uprave za statistiku Monstat.
Glavni razlozi za smanjenje broja noćenja u privatnom smještaju su slabiji dolazak gostiju iz Rusije, ali i znatno kraći boravak turista iz većine ostalih država. Za manji pad broja noćenja u kolektivnom smještaju glavni razloz je značajan pad broj noćenja gostiju iz Njemačke.
Za ova četiri mjeseca u prošloj godini u privatnom smještaju je registrovano 112 hiljada turista iz inostranstva koji su imali 1,48 miliona noćenja, odnosno boravili su u prosjeku 13,2 dana. U istom periodu ove godine imamo više gostiju u ovom vidu smještaja 133 hiljade, ali borave znatno kraće 9,8 dana i ostvarili su 1,3 miliona noćenja. Odnosno prosječni gost se zadržavao tri i po dana kraće nego u istom periodu lani.
Turizam je glavna ekonomska grana, koja direktno i indirektno utiče na oko 25 odsto brutodomaćeg proizvoda. Turistička potrošnja računa se tako što se broj noćenja pomnoži sa procijenjenom dnevnom potrošnjom prosječnog turista. To znači da je broj noćenja glavna kategorija za obračun prihoda od turizma, koji je glavni dio brutodomaćeg proizvoda. Prema podacima Centralne banke za prvi kvartal (januar, februar, mart) prihod od turizma je manji za 6,4 odsto u odnosu na isti period lani.
Lani svako drugo noćenje bilo od Rusa
Polovinu broja noćenja u ovom periodu lani u privatnom smještaju ostvarili su gosti iz Rusije 675 hiljada. Njih 36,6 hiljada prosječno je boravilo po 18 dana. Za ista četiri mjeseca ove godine državljani Rusije napravili su 500 hiljada noćenja što je pad od 25 odsto. Smanjio se i broj turista iz ove države na 31 hiljadu, ali su se i kraće zadržavali 16 dana.
Značajno se smanjio i broj noćenja turista iz Ukrajine sa prošlogodišnjih 78 hiljada, na sadašnjih 47 hiljada. Iako je broj gostiju iz ove države ostao skoro isti u ovom periodu oko tri i po hiljade, značajno su skratili prosječni boravak, sa prošlogodišnja 22,2 dana na 13,8 dana.
Smanjen je i broj noćenja gostiju iz Srbije sa 213 na 198 hiljada, iako ih je u ovom periodu bilo više 15,6 hiljada u odnosu na prošllogodišnjih 14,1 hiljadu. Turisti iz ove države lani su boravili prosječno 15 dana, a sada 12,7 dana.
Broj turista iz Bosne i Hercegovine povećan je sa 4,9 na 5,5 hiljada, ali je broj njihovih noćenja smanjen sa 70 hiljada na 64 hiljade. Odnosno gosti iz ove države lani su se zadržavali prosječno 14,2 dana, a sada tri dana kraće.
Gostiju iz Turske je za ovaj period u privatnom smještaju bilo 18 hiljada, tri hiljade manje, nego lani, ali su ostvarili pet hiljada noćenja više – 134 hiljade. Oni su među rijetkima koji su produžili boravak u Crnoj Gori sa prošlogodišnjih prosječnih 6,2 dana na 7,5 dana u ovoj godini. Međutim i pored rasta, njihova dužina boravka je znatno kraća u odnosu na grupe turista iz Rusije, Srbije, Ukrajine… tako da ne mogu nadoknaditi te gubitke.
Od značajnijih gostiju iz Evrope, broj noćenja u privatnom smještaju je povećan kod gostiju iz Njemačke sa 29 na 32 hiljade, dok je iz Velike Britanije smanjen sa 19 na 18 hiljada. Prosječan gost iz Njemačke smanjio je broj dana zadržavanja u Crnoj Gori sa prošlogodišnjih 12 na 11,8, a iz Velike Britanije sa 9,5 na 7,4 dana.
Rast sa vanevropskog tržišta
Kod gostiji iz vanevropskih država u privatnom smještaju je za ova četiri mjeseca u odnosu na prošlogodišnji uporedni period broj noćenja povećan sa 81 na 122 hiljade, a broj gostiju sa 6,5 na 11,7 hiljada. Znatno većim procentom je rastao broj gositiju u odnosu na broj noćenja, pa je broj dana boravka za ovu grupu gostiju smanjen je sa 12,4 na 10,4.
U ovoj grupi turista se, prema Monstatu, nalaze iz državljani Azerbejdžana. Oni su za ovaj period i u ovom vidi smještaja lani imali 17 hiljada noćenja a sada 43 hiljade, dok je sami broj turista povećan sa 1,1 na 3,2 hiljade. I pored rasta te dvije kategorije, njihov prosječni boravak je smanjen sa 15,4 na 13,4 dana.
Povećan je broj noćenja i turista iz Sjedinjenih Američkih Država. Noćenja sa 18 na 22 hiljada, a turista sa 1,1 na 1,6 hiljada, ali je skraćen njihov prosječan boravak sa 16,3 na 13,7 dana. Slično je i sa gostima iz Izraela, nihov broj je povećan sa 850 na 1,7 hiljada, noćenja sa 11,5 na 13 hiljada, ali je prosječni boravak skoro prepolovljen sa 13,5 na 7,6 dana.
Kraći boravci i evropski trend
Petar Golubović iz Centra za istraživanje i razvoj turizma, saoštio je juče da je i prema zvaničnim podacima ETC (European Travel Commision) i u Evropi broj međunarodnih putovanja i dolazaka u prvom kvartalu 2025. godine porastao za 4,9% a broj noćenja za 2,2 odsto, odnosno da turisti sve kraće borave po jednoj destinaciji i da su to novi trendovi u turističkoj industriji.
“Kada je naša zemlja u pitanju u prvom kvartalu 2025. ostvaren je rast broja dolazaka inostranih turista za 3,54% u odnosu na prvi kvartal 2024, dok je broj ostvarenih noćenja inostranih turista manji za 10,1%. To nam govori da kao država pratimo trend povećanja međunarodnih turističkih kretanja, ali nameće takođe i logično pitanje odakle ovakav disbalans i nelogičnost, da imamo povećan broj dolazaka, a značajan pad broja ostvarenih noćenja. Neophodno je vrlo detaljno i oprezno analizirati stastističke podatke koji se odnose na turizam jer je dokazano da su 2023. godine u zvaničnu turističku statistiku ušli i svi oni državljani Rusije i Ukrajine koji su u našu zemlju zapravo izbjegli/migrirali usljed ratnih dešavanja. Zbog toga ja često ovu godinu ironično nazivam i godinom “izbjegličkog turizma” u našoj zemlji. Isti ti ljudi su tokom 2024. vrlo intenzivno napuštali našu zemlju i selili se iz nje zahvaljući čemu je zvanična statistika pokazivala pad od 800.000 ostvarenih noćenja. A samo ruski državljani su u 2024. ostvarili 48.662 dolazaka manje i skoro milion noćenja manje u odnosu na 2023. godinu”, kazao je Golubović.
Nije trend ako je pad iz jedne države
On navodi da se taj disbalans nastavlja i ove godine, jer su državljani Rusije u prvom kvartalu, u ukupnoj posjeti, ostvarili čak 115.681 noćenje manje u odnosu na uporedni period 2024.
“Taj pad je dominantno prisutan u individualnom, tj. privatnom smještaju i iznosi čak 114.335 noćenja manje. Imajući u vidu ove činjenice, ne možemo govoriti o trendu pada industrije turizma u našoj zemlji zadnje dvije godine. Ne možemo pričati o trendu pada jer izuzimanjem iz zvanične turističke statistike državljana Rusije, imamo skroz drugačiju sliku”, smatra Golubović.
On kaže da se struktura gostiju izmjenila i da je rast broj turista za vanevropsko emitivno tržište povećan u prvom kvartalu za 60,6 odsto. Galubović kaže i da je broj turista iz Kine povećan za 95 odsto, ali da se oni prosječno zadržavaju svega dan i po, kao i da je potrebno obratiti posebnu pažnju na pad broja dolazaka sa nama veoma značajnih tržišta zapadne Evrope i Skandinavije.
“Kada je riječ o prihodima ostvarenim od turizma, iskrivljena turistička statistika direktno utiče i na sliku prihoda od turizma. Ukoliko analiziramo podatke Centralne banke, uočićemo da je rast prihoda od turizma u prvom kvartalu 2023. godine drastično uvećan u odnosu na uporedni period svih prethodnih godina. U odnosu na rekordnu 2019. godinu veći je za čak 150 odsto. Ovaj naprasni rast turističkog prihoda u prvom kvartalu 2023. godine očigledno je u direktnoj korelaciji sa dolaskom ruskih i ukrajinskih imigranata koji su u našoj zemlji našli privremeno boravište bježeći od rata. Isti ovi ljudi ušli su u našu turističku statistiku. Njihovim odlaskom tokom 2024. i tokom 2025. godine bilježi se i pad broja dolazaka i noćenja u zvaničnoj turističkoj statistici, a samim tim i pad prihoda od turizma u 2024. što se dalje “preliva” na 2025. godinu. Zanimljiva je činjenica da ukoliko uporedimo prihode od turizma u prvom kvartalu 2025. i prvom kvartalu 2019, vidjećemo da je ostvaren rast prihoda u iznosu od 86 odsto”, kazao je Golubović.
Značajno smanjen broj noćenja Njemaca u hotelima
U kolektivnom hotelskom smještaju za četiri mjeseca boravilo je 210 hiljada stranih gostiju, deset hiljada više nego lani, dok je broj noćenja iznosio 490 ili 5 hiljada manje.
Prosječan strani turista u hotelima je u ovom periodu ove godine boravio 2,33 dana, a lani 2,47 dana.
Iako je broj noćenja turista iz Njemačke u privatnom smještaju povećan sa 29 na 32 hiljade, u kolektivnom smještaju došlo je do velikog pada sa prošogodišnjih 58,8 na 40,3 hiljada.
Njihov minus u kolektivnom smještaju djelimično su nadoknadili turisti iz Turske koji su broj noćenja sa prošlogodišnje 34,4 hiljade povećali na 47,8 hiljada.
Državljani iz Rusije imali su u ovom periodu 19 hiljada noćenja u hotelskom smještaju, što je za oko dvije i po hiljade manje nego u istom periodu lani.
Očekuje pozitivnu sezonu, obustave saobraćaja izazov
Golubović je, ipak, optimista da će ova godina biti turistički uspješna.
“Kada govorimo o predstojećoj ljetnjoj turističkoj sezoni, uzimajući u obzir trendove, najave povećanog prometa putnika na aerodromu u Tivtu za čak 25%, ali i dobre najave kada je buking kolektivnog smještaja u pitanju, očekujem jednu pozitivnu realizaciju turističke sezone. Ono što nam kao destinaciji svakako ne ide u prilog jesu izazovi koji se odnose na saobraćajnu infrastrukturu i radove na različitim putnim pravcima. To će zasigurno doprinjeti negativnoj situaciji i značajno povećanim saobraćajnim gužvama što će negativno uticati na zadovoljstvo turista, ali i svih nas koji živimo u Crnoj Gori. Takođe, vjerujem da će se i ove ljetnje sezone sektor individualnog smještaja naći pred izazovom da popuni sve veće smještajne kapacitete i da je ovom segmentu naše ponude neophodna mnogo ozbiljnija organizacija kada su marketinške aktivnosti u pitanju. To jeste jedna u nizu stvari koje u budućnosti moraju dobiti mnogo ozbiljniji pristup od strane svih nadležnih i resornih institucija”, kazao je Golubović.
Foto: Vijesti/Boris Pejović
