U državnim šumama lani je bespravno posječeno 3.377 metara kubnih drvne mase, od čega skoro dvije trećine u Beranama i Mojkovcu.
To pokazuju podaci iz godišnjeg izvještaja o zdravstvenom stanju šuma u Crnoj Gori, koji je nedavno objavljen.
Od ukupno bespravno posječene količine, samo je oko 325 metara kubnih zaplijenjeno, a podnijeto je 236 krivičnih i dvije prekršajne prijave.
Prema izvještaju, jedino u Gusinju, Danilovgradu i Kotoru nije registrovan nijedan slučaj bespravne sječe u prošloj godini.
Prema podacima Uprave za gazdovanje šumama i lovištima, najviše bespravno sijeku Beranci i Mojkovčani, koji su prošle godine posjekli 1.042,68, odnosno 1.035 metara kubnih drvne mase, a protiv počinilaca podnijeto je 48, odnosno 46 krivičnih prijava.
Iako je u Kolašinu bespravno posječeno skoro šest puta manje nego u Beranama i Mojkovcu, u toj opštini podnijeto je najviše krivičnih prijava – 53.
Najmanje je bespravno posječeno državne šume u Šavniku, 1,59 metara kubnih, i podnijeta je jedna krivična prijava.
U Nikšiću je prošle godine, ako je suditi po podacima Uprave za gazdovanje šumama i lovištima, bespravno posječeno svega 2,78 metara kubnih drvne mase.
U Pljevljima, opštini koja je najbogatija šumom u Crnoj Gori, prošle godine bespravno je posječeno 179 metara kubnih i podnijeto je osam krivičnih prijava.
U Plavu je podnijeto 12 krivičnih prijava zbog sječe 186 metara kubnih drveta.
Bespravno se najviše u privatnim šumama siječe u Kolašinu, gdje je ukupno posječeno 1.714 metara kubnih, a podnijeto 57 prekršajnih prijava.
I u Rožajama se dosta bespravno siječe u privatnim šumama, pa je zbog sječe 1.223 metra kubna podnijeto 12 prekršajnih prijava.
Ukupno u privatnim šumama bespravno je prošle godine posječeno 3.016 metara kubnih.
Potkornjak veliki problem
U izvještaju se konstatuje da realizacija doznačenog sanitara u kontinuitetu kasni, što se direktno negativno odražava na zdrastveno stanje šuma.
“Nesprovođenje redovnih sječa u planiranom obimu kao i preventivnih mjera, a prije svega neblagovremenih prioritetnih sječa fiziološki oslabljelih stabala i uspostavljanja šumskog reda po pravilniku je, takođe, jedan od uzroka gradaciji potkornjaka. U cilju sprečavanja pojave širenja potkornjaka i daljeg ulančavanja štetočina i sušenja prioritetno je vršiti doznaku novonastalog sanitara. Radove na sječi i izvozu drvnih sortimenata je potrebno izvoditi pažljivo bez oštećivanja okolnih zdravih stabala”, konstatuje se u izvještaju.
U prvom kvartalu 2023. godine evidentirana je znatna količina drvne mase koja je u fazi sušenja ili suva.
“Tokom 2023. godine došlo do pojačane manifestacije sušenja šuma. Usljed fiziološkog stresa koji se desio prethodnih godina (najviše usljed suše), došlo je do slabljenja imuniteta i otpornosti šuma na biotičke i abiotičke uticaje iz spoljašnje sredine. Takvi uslovi direktno su pogodovali razvoju populacija štetnih insekata, potkornjaka, koji se javljaju kao sekundarne štetočine, napadaju fiziološki već oslabljena stabla i izazivaju njihovo sušenje. Kad se prenamnoži, potkornjak onda napada ne samo fiziološki oslabljena već i okolna zdrava stabla koja su u fiziološki dobrom stanju i koja bi preživjela da nije došlo do širenja populacije ovog insekta”, navodi se u izvještaju.
Stručna komisija obišla je četinarske šume u šest područnih jedinica: Berane, Rožaje, Petnjica, Pljevlja, Andrijevica i Plav, i zaključila da su sušenjem zahvaćene prilične površine šuma i da je proces sušenja stabala smrče, jele, pojedinačne molike, posljedica prenamnoženja potkornjaka.
“U cilju suzbijanja širenja potkornjaka, kao i suzbijanja pratećih bolesti, a u cilju otklanjanja štetnih manifestacija i pojave novih nesagledivih posledica i šteta, naloženo je da se odmah preduzmu aktivnosti na doznaci i sječi… Takođe je naloženo da se pristupi pravilnom uspostavljanju šumskoga reda, izvozu drvnih sortimenata i postavljanju što većeg broja feromonskih klopki na mjestima koja predstavljaju žarišta pojave potkornjaka. Sve nabrojane aktivnosti treba da budu prioritet i u 2024. godini. Imajući u vidu da feromonske klopke prvenstveno služe za monitoring pokornjaka u određenom dijelu, ovi rezultati će usmjeriti dalje aktivnosti u sprečavanju njihove gradacije. Istovremeno, u pravcu utvrđivanja uzroka pojave sušenja šuma, bilo bi poželjno angažovanje naučno-istraživačkih institucija iz oblasti šumarstva”, navodi se u izvještaju koji je obradila inžinjer šumarstva Zehra Demić.
Sušenjem zahvaćeno 200 hektara
Procjena je da se suši 11.443 metara kubnih drvne mase, odnosno da je sušenjem zahvaćeno više od 200 hektara. Najviše osušene šume evidentirano je u Pljevljima, skoro polovina ukupne drvne mase, a najviše u gazdinskoj jedinici Kovač, prema granici sa Bosnom.
U izvještaju se konstatuje da dugoročna stabilnost i otpornost šuma nije ugrožena i da je obim evidentiranih i procesuiranih bespravnih sječa i drugih bespravnih aktivnosti ispod nivoa iz prethodnih godina, što, kako navode, ukazuje na pojačanu aktivnost nadležnih službi zaštite šuma.
“Isto tako se može konstatovati da postoje dva značajna problema koji uslovljavaju blagovremenu reakciju nadležnih službi, korisnika šuma u državnoj svojini i privatnih vlasnika šuma. Ti problemi se odnose na pojavu sušenja šuma, kao i na činjenicu da postoji znatan dio opožarene drvne mase koji nije uklonjen kroz realizaciju Plana sanacije šuma degradiranih šumskim požarima u 2012. godini i Plana sanacije 2019. Procjenjuje se da se oko 20 odsto šumskih sastojina u Crnoj Gori nalazi u raznim fazama degradacije, pa je prioritetan zadatak eliminisanje ključnih uzročnika degradacije. U pravcu rješavanja uklanjanja degradiranih stabala iz prethodnog perioda, na području svih područnih jedinica Uprave za gazdovanje šumama i lovištima, pristupilo se izradi novog Plana sanacije, koji će se izraditi u toku 2024. sa dinamičkim planom realizacije u narednih nekoliko godina”, stoji u izvještaju.
Udio površine pod šumom zahvaćene požarima u Crnoj Gori u 2023. godini iznosio je 0,004 odsto, i najmanji je za posljednjih 15 godina.
Za zemlje Sredozemlja, u koje spada i Crna Gora, smatra se da je procenat opožarene površine od 1 do 1,5 odsto u odnosu na ukupnu površinu pod šumama – u granicama normale.
foto: Luka Zeković/Vijesti
