Crnogorska ekonomija pokazuje visok stepen otpornosti i pozitivne makroekonomske trendove u nepovoljnom eksternom okruženju i u neizvjesnim geopolitičkim dešavanjima. Neformalnost na tržištu rada i siva ekonomija u brojnim tokovima domaće ekonomije ostaju ključni izazovi i prepreke održivom privrednom razvoju, saopšteno je portalu Dnevno.me iz Ministarstva finansija.
U javnosti se mogu čuti mišljenja pojedinih ekonomista i poslanika da je Crnoj Gori potrebna institucija koja bi se bavila kontrolisanjem i regulisanjem platnog prometa, nalik nekadašnjoj Službi društvenog knjigovodstva, kako bi se povećali prihodi budžeta, spriječile zloupotrebe, utaja poreza, zakidanje prava zaposlenih itd.
Generisanje novih izvora prihoda budžeta u resoru finansija vide prevashodno u smanjenju obuhvata “sive ekonomije” koja, kako ističu, u isto vrijeme predstavlja značajno ograničenje u vidu nelojalne konkurencije onom dijelu privrede koji posluje u legalnim okvirima.
“Na ovaj način dolazi se do širenja poreske baze koja omogućava povećanje budžetskih prihoda bez uvođenja novih dažbina i nameta poslodavcima”, navode iz MF.
U prethodnom periodu bilo je upozorenja sa relevantnih međunarodnih adresa da podatak da je znatan broj zaposlenih osiguran na “minimalac” sugeriše da je crnogorska privreda na “staklenim nogama” i da rast koji je zabilježen ne odražava realno stanje ekonomije.
Iz Ministarstva su poručili da cjelokupna ekonomska kretanja i privredne trendove iz 2022. i sa početka 2023. treba sagledati u kontekstu izrazito neizvjesnih geopolitičkih dešavanja, rata u Ukrajini, rastuće inflacije i pogoršavanja globalnih finansijskih uslova kreditiranja na međunarodnom tržištu kapitala.
“Čak i u takvom, nepovoljnom eksternom okruženju, crnogorska ekonomija pokazuje visoki stepen otpornosti i pozitivne makroekonomske trendove, uz brojne mjere Vlade i saradnjom Vlade i Parlamenta, u domenu ekonomske i finansijske politike. Jedan od najboljih pokazatelja ekonomskog upravljanja u protekloj godini jeste i ostvareni privredni rast, koji je, korigovan za rast cijena, iznosio 6,1 odsto. Dodatno, nominalna vrijednost bruto domaćeg proizvoda Crne Gore u 2022. iznosila je 5,8 milijardi eura, što je do sada rekordni iznos i daleko veća vrijednost od ostvarene iz pretkrizne 2019.”, piše u odgovorima koji su nam dostavljeni.
Domaća potražnja jedan od pokretača ekonomskog rasta
Iz Ministarstva finansija istakli su da jedan od pokretača ostvarenog ekonomskog rasta u proteklom periodu, osim povećane ekonomske aktivnosti i dobre turističke sezone, jeste domaća potražnja.
Naglasili su da je ona stimulisana mjerama povećanja zarada, najprije u budžetu za 2022. kojim je značajno povećana minimalna zarada, a potom i uvećanjem zarada zaposlenih u javnom sektoru u budžetu za 2023.
“Navedene mjere su direktno uticale na jačanje kupovne moći svih građana, o čemu svjedoče zvanični podaci o dvocifrenom rastu lične potrošnje domaćinstava, rastu kreditne aktivnosti i rastu zaposlenosti. Mjera povećanja zarada, odnosno usklađivanja zarada sa ekonomskim tokovima zaposlenima u javnoj administraciji, prosvjeti, zdravstvu, socijalnoj zaštiti, policiji, direktno je očuvala životni standard velikog broja zaposlenih i održala socijalni mir, što je praksa u većini razvijenih zemalja”, kazali su iz MF.
Vlada se, navode, trudila da očuva stabilan i privlačan investicioni i poslovni ambijent, te da u snažnoj krizi na evropskom prostoru očuva standard građana i postigne zacrtani ekonomski rast.
“Ono što je dovelo do tog rezultata su uspješno realizovana turistička sezona, priliv stranih direktnih investicija od preko 1,1 milijardu eura, rekordni izvoz roba, a kao satisfakciju imamo podatak o najnižoj stopi nezaposlenosti u Crnoj Gori od obnove državne nezavisnosti”, istakli su iz resora kojim rukovodi Aleksandar Damjanović.
Sve to dovelo je do realnog utemeljenja porasta zarada u domaćoj ekonomiji i otvorilo perspektivu daljeg dinamičnog privrednog rasta u srednjem roku.
Diverzifikacijom privrede i dobrim ekonomskim politikama do višeg stepena razvoja
Ipak, saglasni su da neformalnost na tržištu rada i u brojnim tokovima domaće ekonomije ostaje jedan od ključnih izazova i prepreka održivom ekonomskom razvoju, koji je Vlada prepoznala i postavila kao prioritetni cilj u svojoj agendi.
“U kombinaciji sa krajnje potrebnom diverzifikacijom crnogorske privrede i pažljivo kreiranim javnim politikama u domenu ekonomije, Crna Gora može postići znatno viši stepen razvoja i ubrzati konvergenciju ka evropskom dohodovnom prosjeku, što je u konačnom strateški cilj”, dodali su iz Ministarstva finansija.
Zanimalo nas je kako bi se kroz zakonske intervencije mogla poboljšati i olakšati efikasnost platnog prometa, jer to predstavlja važan element finansijske stabilnosti.
Iz Ministarstva podsjećaju da je programom pristupanja Crne Gore Evropskoj komisiji (PPCG), tj. Pregovaračkim poglavljem 4 – Slobodno kretanje kapitala, između ostalog, propisana obaveza usklađivanja nacionalnog zakonodavstva s pravnom tekovinom EU u dijelu platnog prometa.
“Skupština je 2021. usvojila Zakon o uporedivosti naknada povezanih sa računom za plaćanje potrošača, prebacivanju računa za plaćanje potrošača i računu za plaćanje sa osnovnim uslugama i Zakon o međubankarskim naknadama i posebnim pravilima poslovanja u vezi sa platnim karticama”, odgovorili su iz MF.
Navedeni zakoni doneseni su sa ciljem da se zaštite interesi korisnika platnih kartica, kako potrošača tako i primalaca plaćanja, odnosno trgovaca.
“Ovim zakonskim rešenjima se korisnicima platnih usluga obezbjeđuju sigurna, nesmetana i inovativna elektronska plaćanja uklanjanjem prepreka za djelotvorno funkcionisanje tržišta platnih kartica. Riješiće se problem visokih i različitih međubankarskih naknada na osnovu platnih kartica i povećati konkurencija između pružalaca platnih usluga – pravnih lica, kako bi se omogućilo efikasnije i jeftinije pružanje platnih usluga. Uređivanjem međubankarskih naknada i navedenih pravila poslovanja poboljšalo bi se funkcionisanje unutrašnjeg tržišta i smanjili troškovi za potrošača za platne transakcije po osnovu platne kartice”, saopštili su nam.
Zakoni su doneseni sa odgođenom primjenom, odnosno primjenjivaće se u roku od jedne (Zakon o uporedivosti naknada, stupio na snagu u januaru 2023. godine), odnosno dvije godine (Zakon o međubankarskim naknadama, stupiće na snagu u januaru 2024. godine) od dana stupanja na snagu.
“Takođe, Skupština je usvojila Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o platnom prometu, koji je prije svega donesen sa ciljem poboljšanja i daljeg razvoja unutrašnjeg tržišta platnih usluga. Zakon će stupiti na snagu nakon isteka 12 mjeseci od dana objavljivanja u Službenom listu Crne Gore. Donošenjem ovog zakona stvorene su pravne pretpostavke za osnivanje novih pružalaca platnih usluga, i to: pružalaca usluge iniciranja plaćanja (Payment Initiation Service Providers – PISP) i pružalaca usluge informacija o računu za plaćanje (Account Information Service Providers – AISP)”, kazali su iz Ministarstva finansija.
Time se u potpunosti uređuje pravni status, osnivanje, poslovanje i kontrola platnih institucija koje će pružati nove usluge.
Stabilna struktura platnog sistema omogućiće dalji razvoj platnih usluga
Očekuju da će se otvaranjem tržišta za nove platne usluge i nove učesnike na tržištu povećati konkurencija, što bi trebalo da dovede do sniženja cijena platnih usluga.
“Takođe, korisnicima platnih usluga se omogućava da u svakom trenutku imaju sveobuhvatan pregled svog finansijskog stanja sa svih računa koje mogu imati kod više pružalaca platnih usluga i da na osnovu konsolidovanih podataka odluče kako da vode svoje finansije”, dodali su iz MF.
U Crnoj Gori postoji stabilna struktura platnog sistema, što po njihovim navodima omogućava dalji razvoj platnih usluga.
Predočili su da postoji zainteresovanost pojedinih finansijskih institucija za poslovanje na crnogorskom finansijskom tržištu, kao i širenju dostupnosti platnih instrumenata.
“Jedan od ciljeva je veći obim usluga svim korisnicima na pristupačan i ekonomičan način. Namjera Vlade je da radi na kreiranju poslovnog ambijenta koji će omogućiti veći stepen finansijske inkluzije, širenje mreže uplatnih lokacija, ali i omogućiti razvoj i primjenu softverskih rješenja kojima se podiže nivo izvršenja usluga”, zaključili su iz Ministarstva finansija.
Izvor, foto: Dnevno.me
