Posljednji od pet aviona tipa “fokker F-100” bivše crnogorske nacionalne avio-kompanije “Montenegro Airlines” (MA) i jedini od njih koji je bio u letnom stanju – avion registracije 4O-AOM, nakon pauze u letjenju od skoro tri i po godine, uskoro će nastaviti svoj komercijalni život u Africi.
Stečajna uprava MA u martu ove godine prodala je 4O-AOM (popularno nazvanom “Majk” prema zadnjem slovu iz svoje registracije) stranom kupcu kompaniji “Skyward Express” iz Kenije. Avion koji je od prizemljenja flote MA u decembru 2020. stajao u hangaru te kompanije na podgoričkom aerodromu u međuvremenu je ovdje privremeno pripremljen za letove, prefarban u boje novog vlasnika i 24. aprila je posljednji put poletio iz Crne Gore, na “ferry flight” (let za prebacivanje aviona, bez putnika) do holandske vojne baze “Vendstdreht” pod novom privremenom registarcijom 2-OAOM. U vojnoj bazi je podvrgnut detaljnim pregledu i servisu pred isporuku svom novom vlasniku.
Tamo se nalazi i sjedište kompanije “Fokker Services” koja je nakon obustavljanja proizvodnje u holandskoj fabrici aviona “Fokker”, preuzela servis i održavanje vauduhoplova koje je proizvela ta fabrika, a koji još lete za razne operatere u svijetu. Osim servisa i održavanja aviona iz “Fokker” programa, ova kompanija je ovlašćeni servis i mnogih drugih proizvođača vazduhoplova, ali je ona, pak, primarni oslonac za tehničko održavanja i rezervne djelove svim avio-kompanijama u svijetu koje u svojim flotama još uvijek imaju “Fokker” avione.
MA je jedno vrijeme u svojoj floti imao pet aktivnih “fokkera F-100” i postepeno ih je povlačio iz upotrebe mijenjajući ih novima avionima tipa E-195 i E-190 brazilskog proizvođača “Embraer”. “Majk” se međutim, zadržao u floti MA do bankrota kompanije u decembra 2020. Od tada do nedavno, ovaj avion, jedan od posljednjih “fokkera F-100” u letnom stanju u Evropi, stajao je uskladišten u hangaru na podgoričkom aerodromu. Avion je, prema tvrdnja dobro upućenih izvora “Vijesti”, uprkos svojim poodmaklim godinama jer je proizveden 1990. godine, bio u izvanrednom tehničkom stanju. MA je 2019. godine u njega uložio oko milion eura u tzv. strukturalne radove, farbanje i tzv. heavy maintenance za C pregled vazduhoplova, omogućivši tako “Majku” da najmanje još pet-šest godina bez problema ostane u komercijalnoj upotrebi.
Posljednji komercijalni let za MA ovaj avion je obavio 23. decembra 2020. na relaciji Ljubljana-Podgorica. Stečajna uprava bivšeg nacionalnog prevoznika ga je krajem prošle godine oglasila na prodaju po početnoj cijeni od 1,05 miliona eura, ali tada za njega nije nađen kupac. U međuvremenu, u martu ove godine avion je prodat, ali stečajna uprava nikada nije saopštila po kojoj cijeni.
Kompaniji “Skyward Express” iz Kenije koja bazu ima na drugom po veličini, aerodromu Willson u glavnom kenijskom gradu Najrobiju, trenutno u floti ima deset većinom starijih aviona tipa “DHC-8”, “fokker F-50” i “fokker F-70/100”.
“Majk” će u floti kenijskog prevoznika zateći i “društvo” sa ovih prostora jer “Skyward Exprress” već od prošle godine koristi identičan ovakav “fokker F-100” koji je do tada, 18 godina letio u floti hrvatskog prevoznika “Trade Air”, pod registracijom (9A-BTE) i čak povremeno ponekad bio iznjamljivan od strane MA.
Značaj za istoriju komercijalne avijacije u Crnoj Gori
“Majk” je iz nekoliko razloga veoma značajan avion za istoriju komercijalne avijacije u Crnoj Gori.
Nakon što ga je koristilo više britanskih, odnosno po jedna avio-kompanija u Finskoj i SAD, u flotu MA ovaj avion je došao kao polovni, 24. juna 2002. godine.
“Majk” je 25.januara 2005. bio akter najvećeg incidenta koji je MA imao u cijeloj svojoj istoriji kada je 4O-AOM prilikom slijetanja na nedovoljno od snijega i leda očišćenu pistu aerodroma u Podgorici, skliznuo sa nje i zaustavio se na travnatoj površini pored piste, slomivši pritom svoj nosni točak i pretrpjevši oštećenja trupa ispod pilotske kabine. Avion je popravljen i vraćen u upotrrebu nepunih šest mjeseci kasnije, da bi ga u martu 2006. MA u zakup dao novoosnovanoj srpskoj avio-kompaniji “Master Airways” – kćerki kompaniji MA koja je tada osnovana u neuspjelom pokupaju crnogorskog prevoznika da zadrži za sebe prilično lukrativno tržište u istočnoj Srbiji preko aerodroma Niš.
Foto: Siniša Luković/Vijesti
