Država je prošle godine od akciza na duvanske proizvode naplatila 100 miliona eura, što je dosadašnji rekord i više nego duplo veća suma u odnosu na 2019. i 2020. godinu, pokazuju podaci iz godišnjeg izvještaja Direkcije za carinski sistem i carinsku politiku Ministarstva finansija za 2023. godinu.
Iz ove Direkcije navode i da se “konačno skoro cjelokupno tržište duvanskih proizvoda vratilo u legalne tokove”.
Državna kasa je u 2019. godini od akciza na duvanske proizvode naplatila 46,3 miliona, u 2020. godini 45,5 miliona eura. U julu 2021. godine tadašnja Vlada i Uprava prihoda i carina, na čijem je čelu bio Aleksandar Damjanović, donijeli su odluku o zabrani skladištenja duvanskih proizvoda u Slobodnoj zoni Luke Bar, zbog sumnji da se preko te teritorije obavlja dobro uigrani domaći i međunarodni šverc cigaretama.
Tužilaštvo o švercu iz Slobodne zone vodi više istraga, a prema njihovim sumnjama cigarete su dolazila u ovu zonu a zatim su pravljeni fiktivni papiri da su cigarete namjenjene za druge destinacije, a u stvarnosti su izvoženi u unutrašnjost Crne Gore, ali i u druge zemlje.
Tada je zatvorena i slobodna zona u fabrici Novi duvanski kombinat, koji je bio u vlasništvu firme “BMJ Industries FZ” iz Ujedinjenih Arapskih Emirata.
Već za 2021. godinu naplata akciza na duvanske proizvode je povećana na 60,4 miliona eura. Mjere na suzbijanju šverca cigareta nastavljene su i u 2022. i 2023. godini.
“Tržište cigareta bilježi oporavak i u 2023. godini, pa je legalnim kanalima prodato 6,7 odsto više cigareta nego u 2022. godini. Time se značajno smanjio efekat crnog tržišta cigareta i konačno se skoro cjelokupno tržište vratilo u legalne tokove. Istovremeno, ukupni prihodi budžeta Crne Gore po osnovu akciza na sve duvanske proizvode u 2023. godini iznosili su 100,23 miliona eura”, navedeno je u izvještaju ove Direkcije.
Sagovornik “Vijesti” iz maloprodaje duvanskih proizvoda kazao je da su akcize za cigarete u odnosu na 2019. godinu povećane za oko 15 odsto, kao i da je za toliko mogla biti veća naplata po tom osnovu. Međutim ukupna naplata akciza na duvanske proizvode povećana je za 120 odsto u 2023. u odnosu na 2019. godinu.
“Na osnovu podataka iz izvještaja, može se procijeniti da je samo zbog suzbijanja crnog tržišta povećan prihod države od akciza za 40 do 45 miliona eura, kao i za još oko deset miliona na ima PDV-a usljed rasta prometa u legalnoj prodaji. Odnosno, odlukom o suzbijanju organizovanog šverca cigareta u protekle dvije i po godine država je dodatno prihodovala preko sto miliona eura, a isto toliko su izgubili organizatori šverca”, kazao je sagovornik “Vijesti”.
Globalna inicijativa protiv transnacionalnog organizovanog kriminala (GI TOC) i ranije je upozoravala na međunarodni šverc cigareta preko Luke Bar i Crne Gore.
“Uprkos nekim akcijama koji odaju utisak da je šverc cigareta veliki posao u Crnoj Gori, bilo je vrlo malo procesuiranja. Pošto nema sudski dokazanih slučajeva, izveštaji i priče o crnogorskim kriminalnim organizacijama su često anegdotske. Jedna teorija je da je to zato što su određene kriminalne mreže uživale političku zaštitu, ili čak da postoji dosluh između kriminalnih grupa i državnih aktera, (kao što je to bio slučaj u prošlosti). Klan ‘’Grand’’ i Mojkovački klan se često pominju kao bliski ključnim akterima u politici i službama bezbednosti. Ovi klanovi navodno koriste novac zarađen od šverca cigareta radi obavljanja legitimnih poslovnih aktivnosti. Ko god vodi posao to radi diskretno i želi da tako i ostane. Ljudi koji istražuju ili progovore o švercu cigareta u Crnoj Gori često su izloženi zastrašivanju i napadima”, piše u izveštaju Globalne inicijative.
Oni su naveli i da je šverc cigareta jedan od glavnih oblika organizovanog kriminala na Balkanu, a da je središte šverca Crna Gora, “gde se proizvode i lažne marke cigareta i preko Luke Bar krijumčare u EU, na Bliski istok i u Afriku”.
Tadašnji potpredsednik Vlade Dritan Abazović, kazao je u julu 2021. godine da je “konačno zadat snažan udarac organizovanim kriminalnim grupama koje su decenijama organizovale šverc preko Luke Bar”.
Tadašnji premijer Zdravko Krivokapić je kazao da je Velika Britanija izračunala da je poslije eliminisanja šverca cigareta iz Crne Gore imala 237 miliona funti prihoda.
Raste prodaje bezdimnih duvanskih proizvoda
Direkcija navodi da su na crnogorskom tržištu posljednjih godina primijećene odredene promjene u upotrebi različitih vrsta duvanskih proizvoda.
“lako su cigarete i dalje dominantne u ukupnoj prodaji, bezdimni duvanski proizvodi postaju značajan dio tog tržišta. Promet ovih duvanskih proizvoda u 2023. godini bilježi porast od 28% u odnosu na 2022.godinu”, navedeno je u izvještaju.
Akciza na bezdimne duvanske proizvode uvedene su u 2020. i tada je po tom osnovu naplećeno svega 251 hiljada eura.
U 2021. godini u Crnoj Gori je podat 41 milion paklica klasičnih cigareta i oko tri miliona paklica bezdimnih proizvoda. Tada je minimalna akciza na paklicu klasičnih cigareta iznosila oko euro i po, a na bezdimne 0,43 eura.
Vlada je u 2022. godini izmjenila akcizni kalendar kojim se ubrzava povećanje akciza na bezdimne duvanske proizvode. Od 1. januara 2024. godine minimalna akciza na kutiju bezdimnih cigarete će iznositi 1,05 eura.
Foto: Vijesti/Boris Pejović
