Postojeći obrazovni sistem u Crnoj Gori suočava se sa problemima, kako bi se oni prevazišli i unaprijedio kvalitet opšteg srednjeg obrazovanja neophodna je temeljna transformacija i unapređenje obrazovnog sistema uvođenjem novih nastavnih metoda, profesionalnim razvojem nastavnika, modernizacijom nastavnih planova i programa, te opremanjem škola savremenom opremom, cilj je podići obrazovne standarde na viši nivo i omogućiti učenicima sticanje znanja i vještina potrebnih za uspješno funkcionisanje. Za realizaciju dijela aktivnosti za ovu godinu izdvojeno 1.295.128 eura, stoji u Predlogu programa razvoja opšteg srednjeg obrazovanja u Crnoj Gori 2024-2026.
Predlogom programa razvoja opšteg srednjeg obrazovanja u Crnoj Gori 2024-2026, Ministarstvo prosvjete, nauke i inovacije je konstatovalo da se postojeći obrazovni sistem u Crnoj Gori suočava sa određenim problemima, kao što su: zastarjeli propisi koji ograničavaju uvođenje inovacija u obrazovni sistem, a time i u srednjim školama, nedostatak kvalitetnog nastavnog kadra, nedovoljna stručna osposobljenost i motivacija nastavnika; zastarjeli nastavni planovi i programi, neusklađen nastavni sadržaj sa potrebama tržišta rada i savremenim trendovima, tradicionalne nastavne metode koje ne motivišu učenike i učenice da uče, kao i neadekvatna iskorišćenost opreme, te ograničen izbor predmeta.
„Kako bi se prevazišli ovi problemi i unaprijedio kvalitet opšteg srednjeg obrazovanja, neophodno je kreirati sveobuhvatan i efikasan Program razvoja opšteg srednjeg obrazovanja u Crnoj Gori. Ovaj program treba da bude usklađen sa evropskim standardima, da odgovori na potrebe tržišta rada i društva, te da stvori stimulativno okruženje za učenje i razvoj mladih ljudi“, navodi se u Predlogu programa razvoja opšteg srednjeg obrazovanja u Crnoj Gori 2024-2026.
U Predlogu programa razvoja opšteg srednjeg obrazovanja u Crnoj Gori 2024-2026 stoji da je Za realizaciju AP za 2024. godinu izdvojeno je ukupno 1.295.128 eura.
Za realizaciju akcionog plana za 2025. i 2026 godinu biti izdvojeno ukupno po 64.000 eura.
„Akcioni plan za sprovođenje Programa razvoja opšteg srednjeg obrazovanja (2024-2026), obuhvata četiri operativna cilja i 40 aktivnosti koje će se sprovoditi tokom tri godine. Budžet Ministarstva prosvjete, nauke i inovacija: 40.000 € i Budžet Zavoda za školstvo: 24.000 €. U 2025. i 2026. godini Ministarstvo će planirati sredstva za unapređenje obrazovnog sistema kroz podršku projekata koji se finansiraju iz sredstava EIB-a (Evropske investicione banke), ali će to biti za potrebe srednjeg stručnog obrazovanja“, stoji u Predlogu programa razvoja opšteg srednjeg obrazovanja u Crnoj Gori 2024-2026.
Vještine za 21. vijek
Predlog programa razvoja opšteg srednjeg obrazovanja predviđa da se temeljna transformacija i unapređenje obrazovnog sistema, treba ostvarivati kroz unapređenje kvaliteta obrazovanja, usklađivanje obrazovnog sistema sa potrebama tržišta rada i društvenim promjenama, povećanje zapošljivosti mladih, razvoj novih znanja i vještina, unapređenje inkluzivnog obrazovnog sistema.
„Unapređenje kvaliteta obrazovanja: uvođenjem novih nastavnih metoda, profesionalnim razvojem nastavnika, modernizacijom nastavnih planova i programa, te opremanjem škola savremenom opremom, cilj je podići obrazovne standarde na viši nivo i omogućiti učenicima sticanje znanja i vještina potrebnih za uspješno funkcionisanje“, stoji u Predlogu programa razvoja opšteg srednjeg obrazovanja u Crnoj Gori 2024-2026.
Takođe, predviđeno je i usklađivanje obrazovnog sistema sa potrebama tržišta rada i društvenim promjenama kroz brze promjene u društvu i na tržištu rada koje zahtijevaju da obrazovni sistem postane fleksibilniji i sposobniji da se prilagođava novim izazovima, posebno u dijelu nedostajućih kadrova iz priprodnih nauka.
„Povećanje zapošljivosti mladih: analizom potreba tržišta rada, primijetna je potreba za uvođenjem STEM gimnazije i usklađivanjem već postojećih nastavnih planova i programa sa potrebama tržišta rada, razvijanjem praktičnih vještina i jačanjem saradnje sa privredom, program teži da pripremi mlade ljude za uspješno zapošljavanje. Razvoj novih znanja i vještina: fokusirati se na razvoj digitalnih kompetencija, kritičkog mišljenja, kreativnosti, rješavanja problema i drugih vještina koje su ključne za uspjeh u savremenom svijetu. Unapređenje inkluzivnog obrazovnog sistema: stvaranje pristupačnog obrazovnog okruženja za sve učenike/ce“, stoji u Predlogu programa.
Program razvoja opšteg srednjeg obrazovanja u Crnoj Gori 2024-2026 utvrđuje sljedeće operativne ciljeve:
1. Unapređenje propisa koji se odnose na gimnazijsko obrazovanje;
2. Unapređenje kvaliteta nastave i učenja;
3. Unapređenje profesionalnog razvoja nastavnika i
4. Unapređenje obrazovnih programa i obrazovne ponude.
Ministarstvo je Programom je utvrdilo 40 aktivnosti za period koji obuhvata Akcioni plan 2024-2026.
Takođe, Crna Gora, kao zemlja koja teži članstvu u Evropskoj uniji, je dužna da uskladi svoj obrazovni sistem sa EU smjernicama i standardima.
Posvetiti veću pažnju digitalnim kompetencijama u gimnazijama
Ministarstvo prosvjete, nauke i inovacija predvijedjelo je Predlogom programa razvoja opšteg srednjeg obrazovanja u Crnoj Gori 2024-2026 određene mjere koje je neophodno preduzeti u cilju povećanja kvaliteta gimnazijskog obrazovanja.
U tom smislu, Ministarstvo prosvjete, nauka i inovacija predviđa formiranje specijlističkih odjeljenja u okviru gimnazije, čime bi učenicima/ ama bile ponuđene dodatne mogućnosti za gimnazijsko školovanje, u skladu sa njihovim kompetencijama i postignućima u prethodnom školovanju.
Pored toga, potrebno je definisati polaganje maturskog ispita za učenike i učenice koji se školuju u inostranstvu, tako da ispunjavaju maturski standard za predmete koje polažu na maturskom ispitu.
„Urediti organizaciju maturskog tečaja, koji do sada nije organizovan u školama. Organizaciju i izvođenje maturskog tečaja treba prilagoditi nivou kandidata i bliže ga urediti propisom Ministarstva. Takav propis još nije donesen, iako je predviđen postojećim zakonom. Poboljšati motivaciju učenika/ca za izučavanje matematičke i prirodne grupe predmeta. U nastavnom procesu potrebno je primjenjivati metode aktivne nastave, uz korišćenje resursa iz oblasti digitalne tehnologije, čime će se motivisanost učenika/ ca za izučavanje matematike podići na viši nivo. Posvetiti veću pažnju digitalnim kompetencijama u gimnazijama. Ključne kompetencije, među kojima je i digitalna kompetencija, neophodne su u svim oblastima ljudske aktivnosti. Razvijanje digitalne kompetencije je naročito značajno u obrazovanju u kojem je došlo do značajnih promjena u XXI vijeku. Raditi na izradi Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o visokom obrazovanju koji se odnosi na kriterijume za upis na fakultete. Potrebno je posvetiti pažnju povezanosti nastave obaveznih izbornih predmeta u opštoj gimnaziji, maturskog ispita i upisa na univerzitete. Nepovoljna povezanost maturskog ispita i upisa na I godinu osnovnih studija negativno utiče na pozicioniranje obaveznih izbornih predmeta u sva četiri razreda gimnazije. Sadašnje zakonsko rješenje, koje pri upisu na osnovne studije izjednačava opšti uspjeh na maturskom i stručnom ispitu, nije prihvatljivo“, navodi se u Predlogu programa razvoja opšteg srednjeg obrazovanja u Crnoj Gori 2024-2026.
U Predlogu programa se, dodatno, ističe potreba za sprovođenjem ishoda učenja na temeljan način, kao i evaluaciju istih.
U protekloj deceniji broj učenika u konstatnom padu
Ministarstvo prosvjete, nauke i inovacija je analizirajući upis u poslednjih deset školskih godina utvrdilo da je broj učenika i učenica tokom tog razdoblja imao opadajući trend.
„Evidentan trend pada može imati različite uzroke i implikacije na obrazovni sistem. Može se pripisati određenom broju faktora, kao što su: demografski trendovi – smanjenje broja djece školskog uzrasta; promjene u obrazovnom sistemu – uvođenje novih obrazovnih programa, kao što su stručne škole, može privući neke učenike/ce koji bi se inače opredelili za opšte srednje obrazovanje; promjene društvenih tokova – promjene društvenih vrijednosti i aspiracija mladih mogu uticati na njihov izbor srednje škole i dr. Na osnovu navedenog, da bi se osigurao kontinuitet upisa u gimnazije, potrebno je odraditi dodatne i dublje analize kako bi se stekla potpunija slika o promjenama u upisu“, navodi se u Predlogu programa programa razvoja opšteg srednjeg obrazovanja u Crnoj Gori 2024-2026.
U Predlogu programa se navodi da je potrebno uraditi dodatnu analizu koja bi obuhvatila: poređenje sa drugim srednjim školama, analiza po polu, analiza prema regionu/geografskoj oblasti, sprovođenje ankete među učenicima i roditeljima koja može dati uvid u razloge za izbor određene srednje škole i faktore koji utiču na odluku o upisu.
„Na osnovu navedenog, buduće aktivnosti koje mogu da utiču na povećanje broja upisanih učenika/ca su promjene/novine u nastavnim planovima i programima, kao i promocija upisa u gimnazije kako bi se privukli novi učenici/e. Kada su u pitanju rodno senzitivni podaci i rodna statistika, u posljednjih 10 godina odnos procenta broja djevojčica u odnosu na dječake koji pohađaju gimnazije u Crnoj Gori uglavnom je konstantan i iznosi oko 56 % u korist djevojčica, sa blagim rastom u posljednje tri godine. U Analizi stanja u pogledu upisanih učenika/učenica Crna Gora ne bilježi slučaj rodne neravnopravnosti na nivou srednjeg obrazovanja, već je prisutan uobičajni trend da veći broj djevojčica upisuje gimnazijsko obrazovanje, ali ta razlika nije u značajnoj mjeri izražena da bi zahtijevala određenu sistemsku analizu i promjenu. Jedino je primijetna razlika u interesovanju za određene obrazovne programe. U programu opšte gimnazije više je djevojčica nego dječaka, dok je broj djevojčica koje se upisuju u obrazovni program matematičke gimnazije manji od broja dječaka koji upisuju ovaj program, kao i u programu opšte gimnazije – sportsko odjeljenje više je dječaka nego djevojčica“, navodi se u Predlogu programa programa razvoja opšteg srednjeg obrazovanja u Crnoj Gori 2024-2026.
Foto: Ministarstvo prosvjete
