Priča o neekološkom licu eko-zbilje u Crnoj Gori traje od kada je Crna Gora proglašena ekološkom državom, a bilo je to prije trideset dvije godine.
U moru očiglednih problema u drugom planu su, za status životne sredine, najvažniji. Na primjer, očuvanje biodiverziteta, a u toj oblasti, na sreću, u nikšićkoj opštini, još uvijek, ima šta da se sačuva. U kojem obimu, trebalo bi da otkrije Lokalni akcioni plan biodiverziteta-dokumenat koji Opština Nikšić, prvi put radi.
Priča o problemima, naročito u oblasti zaštite životne sredine gdje je cijena trajanja problema visoka, bez priče o rješenjima uglavnom je priča radi priče. Priča o ekološkim problemima i u Nikšiću ima u izobilju – a trpeza sa rješenjima prilično je siromašna.
Jedna od kompleksnijih dionica kompleksne oblasti-zaštita životne sredine je biodiverzitet. Na toj dionici, potvrdila su istraživanja uglavnom nevladinih organizacija, Opština Nikšić ima šta da sačuva, a prvi korak ka očuvanju je znanje o biodiverzitetski vrijednim područijima i njihovim ekosistemima.
Na naše pitanje koliko je Opština Nikšić bogata biljnim i životinjskim svjetom građani uglavnom sliježu ramenima, što je očekivano, jer su u toku pripreme za izradu Lokalnog akcionog plana biodiverziteta, kako bi se formirala baza podataka.
Prvi put, kaže Milanka Radulović, sekretarka Sekretarijata za uređenje prostora i zaštitu životne sredine:
“Sekretarijat je ove godine krenuo u priču o izradi Lokalnog akcionog plana biodiverziteta, koji do sada u Opštini nikada nije rađen. Na izradi plana angažovaćemo eminentne stručnjake za tu oblast iz Crne Gore. Nadamo se da ćemo do kraja godine imati nacrt. Plan podrazumijeva popis flore i faune na teritoriji Opštine Nikšić-prirodnog nasleđa koje ostavaljamo budućim generacijama,” kaže Radulović.
Do formiranja baze podataka to što se, iz korpusa prirodne vrijednosti, ostavlja u nasleđe budućim generacijama zavezana je vreća. Ali, i ono što je poznato dovoljno je da očuvanje bude ne izbor već obaveza, ne deklarativna već suštinska. I područja u našoj opštini koja uživaju neki vid zaštite dobila su tu privilegiju uglavnom zbog biodiverziteta.
Ipak, koliko su Park šuma Trebjesa, Estavela Gornjepoljski vir i Arboretum Kovačevića, tim što su na listi zaštićenih, privilegovani?
Trebalo bi, ali nijesu u dovoljnoj mjeri, objašnjava Radulović:
“Na teritoriji opštine Nikšić manje od jedan posto područja ima neki vid zaštite. To je jako malo, a ima znatno više za zaštitu predloženih prirodnih vrijednosti. Međutim, nije dovoljno zaštititi ih samo na papiru, obavezni su planovi koji se donose na pet godina i program zaštite koji se donosi na godinu. U planu je formiranje preduzeća koje bi trebalo da se bavi zaštitom zaštićenih područja, i u oviru tog preduzeća bili bi uposleni eko rendžeri koji bi provodili programe zaštite.”
Zbog formalne, a ne suštinske zaštite, svojevremeno je u Nikšiću realizovan projekat Zaštitimo zaštićeno koji je, do u detalje, opisao posledice neadekvatne zaštite. Veliki su i kompleksni ekološki problemi a put do neekološkog djelovanja jednostavan je-neuvažavanje onog čime se uglavnom predstavljamo.
Na primjer, od ukupno 3400 vrsta vaskularne flore Crne Gore, na prostoru opštine Nikšić je više od 2000 evidentiranih, a pretpostavlja se znatno više. Neke su endemske i od međunarodnog značaja, a veliki broj posjeduje ljekovita svojstva.
Fauna je raznovrsna, a lovna predstavlja značajan dio prirodnih i privrednih vrijednosti. Te vrijednosti poklonile su Crnoj Gori, prije 32 godine, status jedinstven na svijetu-ekološka država, a od tada skeniraju se pa opisuju problemi, nevladine organizacije insistiraju, nadležni se brane, a poglavlje 27 o zaštiti životne sredine, na putu ka Evropskoj Uniji, za Ekološku državu Crnu Goru i dalje je najzahtijevnije, dok je uspostavljanje Nature 2000 najkompleksnije.
Sonja Vujadinović
Video:RTNK
foto:RTNK/screenshot
