Načinom na koji se odnosi prema lokalnim zajednicama na primorju JP Morsko dobro iz Budve je glavni uništitelj autentičnog primorskog načina života i stanovnici primorskih opština i njihovi politički predstanici to više neće tolerisati.
Glavna je to poruka sa protestnog skupa „Ne damo Belane“ koji je danas poslijepodne održan na južnom dijelu tog popularnog kupališta na kojem su odrasle i proplivale generacije Tivćana, a tamošnji barkarioli, ribari i jedriličari šljunkovito žalo decenijama koristili za svoje aktivnosti.
Skup koji je organizovala neformalna grupa građana Tivta okupio je više stotina ljudi kojima su se, u znak podrške, pridružili i neki turisti – posjetioci koji u Tivat dolaze godinama, privučeni upravo autentičnim ambijentom i tradicionalnim načinom života mještana oslonjenih na more. U sijenci jedara nekoliko na žalo izvučenih jedrilica, uz muziku sa zvučnika i čašćenje koje im je priredila humanitarna organizacija Caritas Kotorske Biskupije, koja je ovo okupljanje iskoristila i za sakupljanje dobrovoljnih priloga građana za liječenje teško oboljelog mladog Tivćanina. Ronioci dva tivatska ronilačka kluba su organizovali akciju čišćenja podmorja ispred tog dijela plaže Belane, a u stvaranju „pumpaj“ štimunga na protestu učestvovali su i članovi jedriličarskih klubova „Delfin“ i „Krtoli“, predstavnici tamošnjeg nevladinog sektora, građanski i ekološki aktivisti. Na Belanima se okupilo „i staro i mlado“, kao i odbornici odnosno predstavnici skoro svih tivatskih političkih partija, sa izuzetkom predstavnika Nove srpske demokratije, čiji kadrovi, inače, vode JP Morsko dobro i Ministarstvo prostornog planiranja i urbanizma, koje donosi planove plaža i privremenih objekata na obalama svih prmorskih opština, najčešće ne uvažavajući i primjedbe i zahtjeve koje s tim u vezi, dobija od opština i lokalnih zajednica.
Predsjednik OO Nove Tivat i predsjednik SO Tivat Miljan Marković danas je, takođe, bio jedini visoki funkcioner lokalne vlasti u tom gradu koji nije stao uz svoje sugrađane, okupljene ne prostestu na Belanima.
Na posljednjem tenderu za davanje plaža u zakup, Morsko dobro je južni dio Belana, koji je do sada bio slobodna, javna plaža koja nije imala zakupca, dalo u zakup do kraja 2028. godine podgoričkoj građevinskoj kompaniji “Civil Engineer”. Taj dio tivatske obale, inače, u planskoj dokumentaciji prepoznat je i definisan kao “zona za sport i razonodu”, a na čemu je insistirala i Opština Tivat, međutim Morsko dobro je ipak odlučilo da ga pretvori u klasičnu plažu na kojoj zakupac može postavljati i naplaćivati plažni mobilijar. To je ogorčilo Tivćane, ali i prelilo čašu strpljenja lokalne uprave tog grada.
Na protestnom skupu je trebalo da učestvuje i predsjednik Opštine Tivat Željko Komnenović, ali je on u posljednji čas od toga morao odustati zbog poziva da, kao član Tenderske komisije za koncesiju aerodroma, prisustvuje sjednici Vlade koja je večeras hitno održana u Podgorici zbog krize sa konceisinim postupkom.
Kada ih je portparolka Opštine Branka Čelanović obavijestila da predsjednik Opštine nije tu, okupljeni su prvo reagovali zvižducima i negodovanjem, ali su, kako je odmicalo njeno čitanje Komnenovićevog pisanog obraćanja koje je on uputio sugrađanima, učesnici protesta sve više odobravali i aplauzima nagrađivali poruke predsjednika Opštine.
“Došlo je vrijeme da se o funkcionisanju JP Morsko dobro, ili kako ga Bokelji i većina stanovnika primorja zovu – Morsko zlo, kažu neke činjenice i istine. Nakon demokratskih promjena 2020. godine mislili smo da će se stvari u vezi funkcionisanja ovog, po mnogo čemu kontroverznog državnog preduzeća promijeniti. Uprkos našim očekivanjima, od onih snaga na političkoj sceni koje se, izgleda, zalažu za zamjene, a ne za promjene, dobili smo rigidnu i netransparentnu formu upravljanja prostorom, koji je po Ustavu Crne Gore, zakonima i Evropskom poveljom o lokalnim samoupravama isključiva nadležnost opština”, poručio im je Komnenović, dodajući da su zbog toga su se čelnici svih šest primorskih opština saglasili da se Morsko dobro “u ovom obliku, zbog odbrane javnog interesa, mora ukinuti i transformisati u regulatornu agenciju, a upravljanje našim obalnim područjem mora se vratiti opštinama.”
“Umjesto saradnje na opštu korist građana, rukovodstvo ovog preduzeća je nakon opravdanih kritika na Program privremenih objekata u zoni morskog dobra i neuređenih plaža, bez zakupaca, sa kojima smo ušli u ovu turističku sezonu, počelo agresivnu političku kampanju i blaćenje opština, u prvom redu Opštine Tivat. O odnosu Morskog dobra prema Tivtu iz kojeg na godišnjem nivou prihoduje oko 1,7 miliona eura, najbolje govori podatak da je Morsko dobro od 2018. u našu opštinu uložilo svega 250.000 eura za projekat izgradnje obalnog šetališta upravo na ovoj plaži i to uz značajno kašnjenje i izgovore. Opština Tivat je u isto vrijeme uložila u ovaj projekat preko 700.000 eura. Kako je moguće da Morsko dobro kompaniji Civil Engineer iz Podgorice koja je upropastila baš ovaj projekat kao nadzor, izda jedno od malobrojnih javnih kupališta u Tivtu”, zapitao se Komnenović, dodajući da je Opština tražila od Morskog dobra da se dio plaže odvoji za vodene sportove, a dio za porodično kupalište, “a oni su ipak mimo toga komercijalizovali plažu Belane.”
Istakao je da je to samo najnoviji u nizu primjera na kojima je Morsko dobro postupilo protivno interesima Tivta i njegovih građana i dozvolilo da njegovi poslovni patneri devastiraju tamošnji ambijent ili monopolski zaposijedaju javnu gradsku infrastrukturu. Istakao je da se Tivćani sada za održavanja javnog katraktera i nedavanje južnog dijala Belana u zakup bilo kome, bore na isti način na koji su se prije nekoliko godina uspješno izborili za očuvanje najvećeg i najpopularnijeg tamošnjeg kupališta – plaže Ponta Seljanova.
“Kako je moguće da je Morskom dobru partner privatna firma iz Tivta – ‘Korleone’, kojoj su izdali na kontroverzan, po meni nezakonit način, parking na Seljanovu? Upravo tom zakupcu Morskog dobra smo prije dvije godine mi smo ušili nelegalni zid oko plaže Waikiki, a on je i dalje izgleda, pouzdan partner Morskog dobra i zakupac obale. Kako je moguće da se jedna od plaža na kojoj je upravo isto to Morsko dobro postavljalo Plavu zastavicu, plaža Kalardovo, potpuno devastira betonskim bedemima, a da Morsko dobro ne raskine ugovor sa zakupcem? Pitanja je mnogo, ali je odgovor samo jedan. Tivat kao i sve druge opštine traži da se Morsko zlo ukine, a morsko dobro vrati građanima”, zaključio je Komnenović, poručujući da će “ovo prvi u nizu protestnih okupljanja građana protiv Morskog zla i Opština Tivat će i ovaj put podržati pravdu i istinu, a ne budvanske šeme i kombinacije.”
“Da nam je neko u noći 30. avgusta 2020, kada su se desile one istorijske promjene, rekao da ćemo na današnji dan biti ovdje i protestovati protiv Morskog dobra, rekao bih mu da je lud. Izgleda, međutim, da je za neke ljude sa kojima smo se tada zajedno borili za promjene, Morsko dobro koga smo mi i onda kolokvijalno nazivali Morsko zlo, postalo dobro, ali je za nas ostalo zlo”, istakao je potpredsjednik Opštine Tivat Jovan Brinić, naglašavajući da veliko prisustvo građana i atmosfera na protestu potvrđuje “da oni mogu da pokušaju papirologijama, plolitikama i procedurama, ali protiv naroda suštinski niko ne može da uspije.”
Prisutnima su se obratili Radovan Novaković i Jovica Petković ispred grupe građana koja je organizovala protest, te odbornici u lokalnom parlamentu Dubravka Nikčević (DPS), Tonći Janović (PES) i Vatroslav Belan (LP), kao i predsjednik MZ Lastva i čelnik tivatskog odbora Bokeljske mornarice Marjan Ribica – svi kao građani, a ne političari, na čemu su posebno insistirali. Njihova zajednička poruka je da plaža Belane mora pripasti mještanima i turistima, a ne zakupcu, ko god to bio.
“Ja sam danas ovdje došla da protestujem kao mještanka kako je jednoj instituciji palo na pamet da ovaj prostor uopšte da na javni tender. Kako je to uopšte moguće? Čini mi se da svi ovdje dijelimo osjećaj da malo-pomalo, više nećemo uopšte biti u prilici da priđemo ovom našem prelijepom moru i predivnoj našoj tivatskoj obali. Mislim da mi mještani i građani uopšte to nismo zaslužili, aIi zato je dobro da protestujemo ako treba ponovo naredne nedjelje i ne znam koliko puta još bude trebalo da postignemo naš zajednički cilj”, istakla je Nikčević, dodajući da sve što se dešava sa Morskim dobrom treba da bude nauk političarima u lokalnim zajednicama na primorju “da djelujemo preventivno, a ne da moramo da saniramo štete koje ser već dešavaju i već su prisutne.”
Tonći Janović je naglasio da se na protestu na Belanima brane principi, “a princip je da je plaža Belane bila u ucrtana kao javno kupalište”.
“To što se neko prije mjesec dana sjetio da precrta planove i ovdje ucrta plažu za davanje u zakup preko tendera, to je već neki drugi problem. Drago mi je što su se građani okupili u ovolikom broju da brane svoja prava, a ja ću kao poslanik u Skupštini Crne Gore insistirati da se na dnevni red prve naredne sjednice parlamenta nađe predlog novog Zakona o morskom dobru i upravljanju obalom, jer če to biti uslov za raspravu o setu još nekih veoma bitnih zakobna koji se tiču i našeg puta u EU. Ti zakoni su bitni za Crnu Goru i EU, ali je ovaj zakon takođe veoma bitan za Tivat i sve primorske gradove”, kazao je Janović.
Predlog novog zakona kojim se ukida postojeće JP Morsko dobro i upravljanje nad obalom vraća primorskim opštinama uz nadzor od posebne državne agencije, inače, uradila je radna grupa Zajednice opština Crne Gore. Iza njega su stale sve primorske opštine, ali je predsjednik Skupštine Crne Gore Andrija Mandić (Nova) do sada taj zakon držao u ladicama i izbjegavao je da ga stavi na raspravu i glasanje na plenumu.
Vatroslav Belan je kazao da primorci imaju sve manje mjesta na kojima mogu iz mora izvući barku, poteći mrežu, spustiti jedrilice, pporavljati vrše… jer se ide u potpunu komercijalizaciju obale i uniformisanje kupališta sa plažnim mobilijarom i manje-više identičnom ponudom.
“Međutim, mi svi zajedno moramo razmumjeti, država mora razumjeti, lokalna samouprava mora razumjeti da jednu turističku destinaciju čini upravo njen način života – ono što je naša autentičnost, naša tradicija, naša kultura. Nažalost, mi smo zbog ovakvog pristupa sve manje pomorci, a sve više samo primorci koji samo šžve pri moru, ali sve manje žive od mora. Onda kada nam uzmu i posljednje komade obale i mora kao što je ovaj ovdje, postavlja se pitanje što smo mi onda, što mi postajemo? Ne treba da zahtijevamo da nam ostave samo ovaj bokun (komad) – tih bokuna treba da bude mnogo više, jer turisti koji dolaze žele da vide kao mi živimo sa morem – što znači izvući barku, što znači naučiti dijete da pliva, što znači popraviti vršu ili zakrpiti mrežu. To je ekonomija i to je tradicija. I mi to branimo – branimo vjekove autentičnog života na ovim prostorma koje turista treba da vidi i doživi. Ako to prodamo i uništimo, što smi mi onda – potpuno je svejedno jer sve možemo da komercijalizujemo i da sve bude jedna sterilna, jednolična ponuda sa prvom ležaljkom u Lepetane i zadnjom u Krtole. I što onda – jesmo li onda mi Tivćani, jesmo li Bokelji, jesmo li Mediteranci i živimo li mi uopšte na Jadranu – ne! E, to je ono što mi danas ovdje branimo”, zaključio je Belan.
Iako pozvani, na protest nisu došli predstavnici Morskog dobra predvođeni direktorom Mladenom Mikijeljem, a nezadovoljni građani su poručili da će, ukoliko se ne odustane od komercijalizacije Belana, nastaviti sa protestnim okupljanima i vjerovatno blokadama saobraćaja na Jadranskoj magistrali.
Foto: Siniša Luković/Vijesti
