Novi zakon o lokalnoj samoupravi predvidio je uvođenje grada kao nove jedinice lokalne samouprave.
Prema dosadašnjem zakonskom rješenju bilo je predviđeno da se lokalna samouprava ostvaruje u opštini, Glavnom gradu i Prijestonici. Novo zakonsko rješenje koje prepoznaje novu jedinicu lokalne samouprave predviđa da je grad urbani, ekonomski, administrativni, kulturni, turistički, obrazovni ili zdravstveni centar, koja ima najmanje 14.000 stanovnika.
U obrazloženju dokumenta je naznačeno da se zakonom unapređuje sistem lokalne samouprave i sprovodi dalja decentralizacija oprezno i postupno.
– To podrazumijeva uvođenje nove jedinice lokalne samouprave – grada, koji sa aspekta broja stanovnika, finansijskog i ekonomskog aspekta može da pruža usluge i vrši nadležnosti u oblasti predškolskog obrazovanja, primarne zdravstvene zaštite, prostornog planiranja i socijalne zaštite. Definisanjem različitih jedinica lokalne samouprave – grada, opštine, Glavnog rada i Prijestonice, od kojih gradovi imaju širi krug nadležnosti u odnosu na opštine uvodi se politipski model organizacije lokalne samouprave što znači da se u sistemu uspostavljaju različite jedinice lokalne samouprave koje dobijaju različite stepene ovlašćenja i odgovornosti za upravljanje javnim poslovima – navodi se u obrazloženju nacrta zakona.
Zakon je precizirao da predsjednik opštine može podnijeti predlog za dobijanje statusa grada skupštini jedinice lokalne samouprave.
– Predsjednik opštine, na osnovu odluke skupštine, podnosi inicijativu za dobijanje statusa grada nadležnom organu, koji u roku od 60 dana od dana podnošenja inicijative procjenjuje ispunjenost kriterijuma.
Nadležni organ inicijativu na mišljenje dostavlja organima državne uprave nadležnim za poslove finansija i ekonomskog razvoja, koji su dužni dati mišljenje u roku od 15 dana od dana dostavljanja inicijative. Nakon procijenjenih kriterijuma i dobijenih mišljenja nadležni organ utvrđuje ispunjenost uslova, o čemu obavještava predsjednika opštine. Ukoliko su uslovi ispunjeni, nadležni organ podnosi Vladi predlog propisa kojima se uređuje teritorijalna organizacija Crne Gore – piše u nacrtu zakona.
Radi procjene efikasnosti, efektivnosti, ekonomičnosti i kvaliteta izvršavanja nadležnosti jedinica lokalne samouprave sprovodi se evaluacija na svake četiri godine, navode se u zakonu.
– Evaluaciju sprovodi Ministarstvo u saradnji sa drugim državnim organima i organima državne uprave.
Način, postupak, kriterijumi za postupak sprovođenja evaluacije, indikatori učinka za praćenje efikasnosti decentralizovanih nadležnosti urediće se propisom Vlade – navodi se u dokumentu.
Pravni status Glavnog grada i Prijestonice, kako je naznačeno u dokumentu se uređuju se posebnim zakonom.
Kriterijumi za promjenu statusa
Status grada mogu dobiti jedinice lokalne samouprave koje ispunjavaju kriterijume koji se odnose na broj stanovnika, fiskalni kapacitet i ekonomsku razvijenost.
– Minimalan broj stanovnika je kriterijum za dobijanje statusa grada koji je dominantno prisutan u praksi evropskih i država u našem regionu. Fiskalni kapacitet opštine procjenjuje se na osnovu bruto porez na dohodak fizičkih lica koji je naplaćen na teritoriji opštine u posljednjoj fiskalnoj godini. Dakle, za potrebe fiskalnog kapaciteta ne uzimaju se u obzir prihodi opština dobijeni na osnovu finansijskog ujednačavanja niti prihodi od prodaje imovine, zajmova, grantova i transfera jer su to jednokratni prihodi ili su van kontrole lokalnih samouprava sa različitim nivoima predvidljivosti. Kao treći kriterijum postavljeni su nacionalni kompozitni indikatori razvoja indeks razvijenosti i indeks konkurentnosti. Indeks razvijenosti i indeks konkurentnosti koriste za mjerenje i upoređivanje ukupnog razvoja jedinica lokalne samouprave jer kombinuju više indikatora u jedan rezultat – navodi se u zakonu.
Precizirano je da se status grada dodjeljuje onoj opštini koja ostvari ukupan rezultat od 15 ili više na osnovu izračunavanja formule u okviru koje se demografski kriterijum uključuje sa 50 odsto, dok su fiskalni kapacitet i indeks razvijenosti uključeni sa po 25 odsto.
– Formula je izračunavanje vrijednosti na osnovu datih kriterijuma je: (stan*0,5) + (fk*0,25) + (ir*0,25) OS = ukupni rezultat. Opštine koje na osnovu ove formule ostvare vrijednost 15 i više, mogu dobiti status grada – navodi se u dokumentu.
Na javnoj raspravi mjesec dana
Nacrt zakona o lokalnoj samoupravi na javnoj raspravi je mjesec dana. Iz Ministarstva javne uprave navode da će 12. juna biti održan okrugli sto, a predviđene su i onlajn konsultacije.
– Ministarstvo javne uprave će organizovati i stručnu raspravu u petak 14. juna u Danilovgradu. Primjedbe, predloge i sugestije mogu se dostavljati u pisanom obliku Ministarstvu javne uprave, na adresu Rimski trg, putem pošte ili direktno na arhivu Ministarstva – navode iz ovog državnog organa.
Foto: Glavni grad
