Ekološki pokret ,,Ozon“ uradio je predlog politike za sprečavanje korupcije u procesu uspostavljanja Centra za upravljanje otpadom koji sadrži analizu postojeće situacije kao i kratkoročne, srednjoročne u dugoročne preporuke za nadležne institucije. U prvoj fazi kreiranja tog važnog dokumenta sproveli su onlajn anketiranje građana, što je bio preduslov sagledavanja relevantnih činjenica, kako bi utvrdili koliko su stručna i zainteresovana javnost upoznata sa aktuelnim predlozima državnog plana upravljanja otpadom, izradom lokalnog plana, izborom lokacije za Centar, ponudom tehnolologija, zainteresovanošću investitora , transparentnosti dosadašnjeg procesa i spremnosti da se aktivno uključe u donošenje najboljih odluka u cilju uspostavljanja ekološki i ekonomski održivog rješenja.
„Rezultati analize ankete ukazuju na neinformisanost o javnim raspravama, kao i nedovljno vrijeme da se građani/ke upoznaju sa predlozima obimne predmetne dokumentacije, obesmišljava suštinu javnog dijaloga, kao i kvalitet krajnjeg ishoda.Čak i građani/ke i ogranizacije civilnog društva koje daju komentare, najčešće nemaju povratne informacije kroz zapisnik sa javnih rasprava, čime se onemogućavaju komentari i sugestije.Dodatna otežavajuća okolnost je vrijeme održavanja javnih rasprava, koje su u toku radnog vremena čime se onemogućava prisustvo zainteresovane javnosti“, saopštili su iz „Ozona“
Građani Nikšića, pokazalo je istraživanje, sa predlozima teholoških rješenja informišu se ,,površno“ preko medija, što obzirom na kompleksnost tematike može izazvati kontraproduktivne utiske.
„Nije isto kada se np. prerada otpada u energiju prezentuje kao spalionica ili energana i samim tim unaprijed utiče na utisak javnosti. Nepovoljan investicioni ambijent u Crnoj Gori, kao i dosadašnja iskustva javnosti sa investicijama velikih infrastrukturnih projekata koji se tiču životne sredine, prije svega postrojenjima za prečišćavanje otpadnih voda, sanitarnim deponijama, utiču na stav građana/ki Nikšića da je korupcija prisuttna u toku izbora tehnoloških riješenja i investitora.Vođeni iskustvom 20-to godišnjeg funkcionisanja neuređenog gradskom smetlišta ,,Mislov do“ za koji lokalna samouprava plaća zakup na mjesečnom nivou, a koja neispunjava zakonske uslove za privremeno skladištenje komunalnog otpada, polovina građana/ki Nikšića prepoznaju prostor za koruptivne aktivnosti“, naglašavaju iz „Ozona“.
Javnost ipak, navode, ne prepoznaje obavezu postojanja prostorno planske osnove u industrijskoj zoni, kao ni činjenicu da se neće odlagati otpad kao na deponiji, već reciklirati i prerađivati.
„Građani/ke Nikšiće dominatno ne vjeruju u institucije ni u uticaj na konačne odluke.Takođe, ne vjeruju da se sa svim bitnim informacijama upoznaju pravovremeno i kvalitetno, čime im se onemogućava kvalitetno učešće u javnom dijalogu“, navode iz „Ozona“.
Da bi dali konkretan doprinos prevenciji koruptivnih radnji kroz predlog politike definisali su preporuke:
Kratkoročne preporuke
U pripremama javne rasprave koje se tiču Lokalnog plana upravljanja otpadom lokalna samouprava treba uključiti zainteresovane mjesne zajednice, organizacije civilnog društva, omogućiti online prenose isre na lokalnom javnom servisu RTVNK. Lokalna samouprava, tj resorni sekretarijat za komunalne poslove i saobraćaj treba da nakon definisanja datuma, prije objavljivanja javne rasprave,koja traje 15 dana, kontaktirati zainteresovanu javnost kako bi se unaprijed stvorio pozitivan ambijent za javni dijalog
Prezentacije potencijalnih tehnoloških rješenja učiniti vidljivim kroz lokalni medijski servis RTVNK, putem zvanične internet stranice i društvenih mreža Opštine Nikšić, lokalnih portala i proaktivnim pristupom ka građanima putem javnih tribina koje bi se organizovale u sali Skupštine Opštine Nikšić.
U okviru zvaničnoj sajta Opštine Nikšić (niksic.me) uspostaviti posebnu liniju za prijavu sumnje na korupciju, koju će koordinirati međusektorski tim lokalne samouprave, inspekcijskih organa, osnovnog državnog tužilaštva i organizacija civilnog društva.
Redovnim saopštenjima za javnost od strane lokalne samouprave infomrisati građane/ke o svim detaljima vezanim za izradu potrebnih studija, izvorima finansiranja, izboru lokacije, usklađenosti sa perostorno planskom dokumentacijom, aktivnostima koje se sprovode i komunikaciji sa Vladom Crne Gore.
Kao optimalan model komunikacije lokalne samouprave sa javnosti prepoznajemo uspostavljanje online servisa koji bi omogućio građanima da se redovno informišu sa aktuelnostima, dobiju povratne informacije i mogućnost prijave eventualnih koruptivinih radnji.Takav online servis , imajući u vidu kompleksnost problematike, naročito u izboru tehnološkog rješenja za preradu otpada koji se ne reciklira, podrazumija i kontinuiranu medijsku promociju kako u konteksu edukacije građana/ki za njegovo korišćenje, tako i kroz predstavljanje ostvarenih interakcija i analizom njegove efikasnosti.
Srednjoročne preporuke
Lokalna samouprava kao nosilac procesa pripreme za uspostavljanje Centra za upravljanje otpadom mora naprijediti saradnju sa Mjesnim zajednicama, organizacijama civilnog društva, Univerzitetom Crne Gore, medijima. Proaktivnim pristupom portebno je povećati interesovanje zainteresovane javnosti organizacijom namjenskih sastanaka i obilascima terena.
U ovom djelu veoma je bitna saradnja sa civilnim sektorom koji ima značajan medijski prostor i koji može doprinijeti širenju informacija i učestvovati u edukativnim aktivnostima.
Što je moguće prije krenuti u organizacioni redizajn, tj sistematizaciju Komunalnog Nikšić u okviru kojeg će funkcionisati Centar za upravljanje otpadom. To znači i pripremiti uslove za radna mjesta, shodno potrebama i stručnim referencama, kako bi se izbjegao prostor koruptivnih radnji, partijskog zapošljavanja i drugih zloupotreba
Dugoročne preporuke
Lokalna samouprava treba pripremiti i uspostaviti Savjet Centra za upravljanje otpadom koji će imati savjetodavnu ulogu i gdje će biti zastupljeni i predstavnici Univerziteta Crne Gore, fakulteta koji imaju predmete vezane za upravljanje otpadom i organizacija civilnog društva koje se bave ovom tematikom
Kako se radi o ozbiljnom procesu lokalna samouprava treba angažovati nezavinu konsultanstku kuću da uradi studiju procjene rizika cijelog procesa uspostavljanja Centra za upravljanje otpadom, kako bi se na najmanju moguću mjeru svele komplikacije koje se mogu preduprijediti.
Cjeli dokument dostupan je na zvaničnoj internet stranici Ekološkog pokreta ,,Ozon“ (ozon.org.me)
