Saradnja granične policije Crne Gore sa Evropskom agencijom za obalsku i graničnu stražu – FRONTEX započela je 2009. godine potpisivanjem Radnog aranžmana o uspostavljanju operativne saradnje sa Upravom policije Crne Gore, saopšteno je iz MUP-a.
Shodno tome, kako dodaju, 2016. godine uspostavljene su FRONTEX koordinacione tačke na četiri drumska granična prelaza, i to: GP Sukobin, GP Božaj, GP Kula i GP Dobrakovo, na kojima su, u svojstvu policijskih posmatrača, radno angažovani eksperti iz država članica EU.
„Takođe, na isti način koordinacione tačke formirane su i na vazdušnim graničnim prelazima – GP Aerodrom Podgorica i GP Aerodrom Tivat. Nakon navedenog, 15. 06. 2020. godine potpisan je Sporazum između EU i Crne Gore o aktivnostima koje sprovodi FRONTEX u Crnoj Gori, na osnovu kojeg su uspostavljene nove aktivnosti, i to zajednička operacija na kopnu– Joint Operation Montenegro Land (na graničnom prelazu Debeli Brijeg) i zajednička operacija na moru – Joint Operation Montenegro Sea“, navode u saopštenju MUP-a.
Za razliku od prethodno pomenutog Radnog aranžmana, Sporazum je predvidio angažovanje FRONTEX-ovih službenika sa mogućnošću primjene policijskih ovlašćenja na granici Crne Gore sa Evropskom unijom.
„U skladu sa tim, koordinacija operativnim aktivnostima na međunarodnom nivou vrši se od strane Međunarodnog koordinacionog centra Frontex-a (International Coordination Center – ICC) sa sjedištem u Varšavi, gdje je prisutan i predstavnik Sektora granične policije Crne Gore u svojstvu ICC koordinatora, dok je na nacionalnom nivou, za koordinaciju uspostavljen Lokalni koordinacioni centar (Local Coordination Center-LCC) sa sjedištem u Koordinacionom centru Sektora granične policije u Podgorici“, dodaju u saopštenju.
Navode da od maja 2023. godine, zbog objektivnih potreba s kojima se granična policija suočava tokom ljetnje turističke sezone, aktivnosti ICC koordinatora nastavljene su u kontinuitetu, ali uz izvršavanje preuzetih obaveza putem online komunikacije sa ICC centrom u Varšavi i drugim pripadnicima operativnog tima.
„S tim u vezi, u pitanju je privremeno neupućivanje službenika u sjedište Frontex-a do oktobra mjeseca, kada je planirano ponovno upućivanje i prisustvo našeg predstavnika u ICC centru, Varšava. Ističemo da navedeno nije negativno uticalo na koordinaciju zajedničkom operacijom, imajući u vidu da se ista vrši iz Koordinacionog centra, u okviru kojeg je uspostavljeno svojevrsno funkcionisanje operativnog dežurstva Sektora granične policije na centralnom nivou, po sistemu 24/7“, poručuju iz MUP-a.
Zajednička operacija na kopnu – Joint Operation Montenegro Land započela je 15. 07. 2020. godine i definisana je posebnim Frontex Operativnim planom (OPLAN).
„U vezi s tim, aktivnosti Frontex službenika na graničnom prelazu Debeli Brijeg odnose se na svakodnevnu podršku lokalnoj policiji prilikom vršenja granične kontrole, a najznačajnija je saradnja po pitanju falsifikovanih dokumenata (falsifikovane ili tuđe putne isprave, kao i falsifikovane vize EU, dozvole boravka), gdje se sa kolegama iz Frontex-a vrše provjere preko njihovih nacionalnih baza podataka ili Centara za saradnju policije i carine EU (Police and Custom Cooperation Centre- PCCC). Takođe, intenzivna je saradnja na suzbijanju ilegalnih migracija, prevenciji krijumčarenja narkotika i oružja, kao i detekciji i sprečavanju ostalih vidova prekograničnog kriminala“, kažu u saopštenju i dodaju:
„Zajednička operacija na moru – Joint Operation Montenegro Sea započela je 16. 10. 2020. godine i takođe je definisana posebnim Frontex Operativnim planom. Aktivnosti na moru sprovode se elektronskim nadzorom operativnog područja iz vazduha, kao i stalnim raspoređivanjem službenika Frontex-a na GP Luka Bar, koji se shodno operativnim potrebama angažuju i na lučkim graničnim prelazima – GP Kumbor – Porto Novi i GP Luka Kotor.“
Navode takođe da se nadzor granice na moru iz vazduha, vrši FRONTEX letjelicom, kao i helikopterima italijanske Guardia di Finanza-e. Na ovaj način unaprijeđen je elektronski nadzor državne granice na moru sa situacionom slikom u realnom vremenu koje letjelice šalju Koordinacionom centru i ICC-u.
„U maju 2023. godine potpisan je novi Sporazum između Crne Gore i EU o aktivnostima koje sprovodi FRONTEX u Crnoj Gori, a koji je usaglašen sa novom EU regulativom i predviđa mogućnost da Frontex angažuje svoje službenike sa izvršnim ovlašćenjima na bilo kom dijelu teritorije Crne Gore, a ne samo na granici sa EU, kao što je to bilo do sada“, dodaju iz MUP-a.
Novim Sporazumom je u završnim odredbama predviđena privremena primjena Sporazuma od 01. jula 2023. godine, do završetka internih pravnih procedura obje strane potpisnice potrebnih za njegovo stupanje na snagu.
„S tim u vezi, Sektor granične policije je već u junu inicirao proširenje zajedničke operacije JO Montenegro Land za 2023. godinu. U ovom cilju, u prvoj nedjelji jula, tačnije od 04. do 07. jula realizovana je posjeta delegacije Frontex-a u okviru koje su zajedno sa predstavnicima Sektora granične policije razmatrana sva pitanja bitna za proširenu operaciju, delegacija je upoznata sa našom problematikom i u načelu je postignut dogovor oko buduće saradnje“, pojašnjavaju u saopštenju.
Tokom službene posjete, kako navode, delegacija Frontex-a je izvršila obilazak relevantnih graničnih prelaza, kao i stanica granične policije u čijoj je nadležnosti nadzor „zelene granice“ (granična kontrola područja van graničnih prelaza). Upravo je akcenat i bio na nadzoru državne granice i planiranju budućih mješovitih patrola koje bi činili crnogorski policijski službenici i službenici Frontex-a.
„Dalji koraci su izmjena Operativnog plana za predmetnu zajedničku operaciju u kom će detaljno biti opisan i isplaniran način saradnje (zona operacije, broj i profili službenika Frontexa, materijalno-tehnička sredstva, koordinacija i članovi tima, i druga pitanja)“, zaključuju iz MUP-a.
Foto: MUP
