Jučerašnji dan u crnogorskom medijskom prostoru obilježilo je neobično oglašavanje jednog univerzitetskog profesora koji je veoma ružno govorio o SPC, aludirajući na njen „grabljivi“ karakter kroz iskaz da je omladina njen „lak plijen“, pripisujući joj odustajanje od duhovnosti i asketizma, lažnu interpretaciju činjeničnih istina i svakojaki destruktivan uticaj u društvu.
Razgovor sa ocem Gojkom Perovićem obavila je redakcija Žurnala.
Možete li nam, u svojstvu sveštenika SPC u Crnoj Gori, dati neki komentar na ovu neobičnu medijsku pojavu?
Nedostatak akademskih argumenata i svađalački stil ovog istoričara, trebali bi, sami po sebi, da diskvalifikuju njegov javni nastup iz zone tema za komentarisanje. Međutim, Vaš poziv da prokomentarišem smatram umjesnim upravo zbog omladine koju g. Prekić proziva i na koju se poziva. Naime, pomenuti gospodin se obrušio na Crkvu, istom onom argumentacijom kojom su antički vlastodršci pokušali da iz javnog prostora uklone Sokrata. Jer, optužba protiv jednog od najpoznatijih filosofa glasila je kako on „kvari omladinu“! Tadašnji „zaštitnici omladine“ bili su konkretni, pa su Sokratu pripisali promociju drugačije duhovnosti u odnosu na onu koju su oni, sa pozicije političke vlasti, propisivali. Ako se sjetimo da je ovakav narativ prema SPC pojačan i dramatizovan upravo sa pozicije državne vlasti od prije 2020.g. mogao bih, mirne duše, reći da g. Adnan Prekić, ovakvim svojim, ničim utemeljenim kritikama, nastavlja deplasiran i od građana Crne Gore legitimno osuđen posao propalih političara, da za svoje grijehe prema društvu i omladini, optužuju Crkvu.
Istoričar Prekić pristaje na razgovor u kome njegov sagovornik suprostavlja nauku i vjeru, pa sa te pozicije optužuje Crkvu za istorijske falsifikate i „prisvajanja“ ranohrišćanskih objekata. Kako to komentarišete?
Morate biti daleko od savremenog naučnog svijeta i evropske intelektualne tradicije, pa pristati na međusobno isključivanje vjere i nauke. Takva polazna teza ne obećava ozbiljan iskaz, posebno ne neki koji bi bio dostojan univerzitetskog profesora. To se vidi i iz njegovih tvrdnji koje ovdje pominjete. A ja tvrdim da ne postoji niti jedan ozbiljan naučni rad koji bi mogao da ospori kontinuitet između ranohrišćanskih svetinja i savremenih kanonskih crkava, pa među njima i SPC. Naprotiv, čitav život Crkve i njen odnos prema sopstvenoj prošlosti, na jednoj strani, i duhovna zaostavština tih ranih svetinja na drugoj, daju nam pretpostavke da razmatramo i afirmišemo taj kontinuitet. Upravo je obilje naučnih radova iz istorije umjetnosti, arheologije i drugih srodnih naučnih disciplina napisano na temu da je novovjekovna evropska crkvenost nezamisliva bez svijesti o takvom kontinuitetu.
Pomenuti intelektualac sumnja da popularnost Crkve „nije generisana“ duhovnim nego političkim razlozima?
Trebalo bi se zapitati da li iza takvog njegovog stava stoji neko sociološko istraživanje, u šta lično sumnjam. Ako stoji, bilo bi lijepo da nam ukaže o kakvom se istraživanju radi? Jer samo na bazi takvih saznanja jedan intelektualac trebalo bi da iznosi svoje tvrdnje ovakvog tipa. Bojim se da razlozi za ovakvo oglašavanje nijesu intelektualni, nego partijsko-dogmatski, kao iz one Ćopićeve pripovjetke: „Majko, rekao komesar, od danas nema Boga“. E čini mi se da g. Prekić kreće od tako utvrđene „činjenice“ i da se onda, na osnovu nje, razvijaju njegove dalje analize.
Prekićev javni nastup se na jednom mjestu temelji na stavu da prisustvo Crkve u javnosti, kao i javno iskazivanje vjerskih uvjerenja od strane političara narušava građanski koncept države. Ima li takav stav utemeljenje u osnovnom razlikovanju pojmova političkog i crkvenog života? Pored toga g. Prekić tvrdi kako „crnogorsko društvo nikad nije bilo religiozno“.
Takvim stavovima g. Prekić pokazuje ili nepoznavanje javnog prostora u zapadno-evropskom društvu, kome deklarativno svi težimo, ili se deklariše kao protivnik evro-atlanskih vrijednosti. Neka nam, kao naučnik i javni djelatnik, ponudi analizu upućenosti Crkve na politiku i političkih stranaka na crkvene vrijednosti, u državama EU, odnosno u većini njih, pa da vidimo mogu li njegovi stavovi da izdrže test činjeničnosti?
A što se tiče ovog senzacionalnog otkrića istoričara Prekića da „crnogorsko društvo nikad nije bilo religiozno“, pitam se, misli li on na društvo i kulturu koji kao svoje najvrijednije spomenike imaju: dukljanske i zlatičke bazilike, Miroslavljevo jevanđelje, kotorski Pontifikal, Oktoih prvoglasnik, Poslanice Svetog Petra Cetinjskog, poemu Svetom Savi kralja Nikole, a pored njih i brojne spomenike islamske kulture u Crnoj Gori…? Ili je „istraživao“ neko drugo društvo?
Foto: Mondo
