Od početka rata u Gazi, nakon 7. oktobra 2023. i napada Hamasa, kojeg su SAD i EU označile za terorističku grupu, produbljivao se konflikt između Izraela i Hezbolaha.
Hezbolah je libanska šiitska politička partija i paravojna grupa osnovana 1982. kako bi se borila protiv invazije Izraela na Liban. Grupu su formirali muslimanski vjerski zvaničnici uz podršku Irana.
Hezbolah je postao glavna vojna grupacija koja se suprotstavlja Izraelu u tampon zoni koja je uspostavljena u južnom Libanu 1985. godine. Hezbolah su Sjedinjene Američke Države proglasile za terorističku organizaciju dok je Evropska unija terorističkim proglasila samo njegovo vojno krilo.
Neprijateljstva Izraela i Hezbolaha su ozbiljnije eskalirala od 17. septembra i eksplozije pejdžera kada je u Libanu povrijeđeno oko 2.800 ljudi. Najmanje devetoro je poginulo od kojih je troje djece.
A nakon ubistva lidera Hezbolaha Hasana Nasralaha, ključnog saveznika Teherana, u vazdušnim napadima na Liban 27. septembra, eskalacija je prerasla u rat.
Izrael je pokrenuo kopnenu invaziju, “ograničenu i ciljanu” protiv Hezbolaha u južnom Libanu. Tako su izraelske snage 1. oktobra prvi put prešle granicu sa Libanom od rata između Izraela i Hezbolaha 2006. godine koji je trajao 34 dana.
1982. Invazija do Bejruta
Izrael je u junu 1982. godine pokrenuo invaziju Libana i došao sve do glavnog grada Bejruta. Povod su bili napadi Palestinske oslobodilačke organizacije (PLO) koji su pokretani sa južne teritorije Libana. Izrael je tada pokušavao da uništi otpor Palestinaca na okupaciju Zapadne obale, Pojasa Gaze i Istočni Jerusalim koji je djelovao još od 1967. i izraelsko-arapskog rata.
Hezbolah, što na arapskom znači “Božija stranka”, nastao je za vrijeme Libanskog građanskog rata (1975-1990.).
1985. Libanski građanski rat i jačanje Hezbolaha
U jeku Libanskog građanskog rata, 1985. godine, Hezbolah je razvio borbenu moć u tolikoj mjeri da je zajedno sa saveznicima bio sposoban da prisili Izraelsku vojsku na povlačenje do rijeke Litani na jugu Libana.
Izrael je tada napravio bezbjednosnu zonu sjeverno od svoje granice, ali se suočio sa jakim otporom Hezbolaha. Kako su izraelske žrtve rasle, tadašnji premijer Ehud Barak se jednostrano povukao 2000. godine.
Povlačenje je pojačalo popularnost Hezbolaha i ojačalo njegovu politički i paravojnu snagu.
Hezbolah se smatra najjačim posredikom Irana u “osovini otpota”, labavoj mreži posredinka i saveznika Irana, militantnih grupa koje podržava Teheran u borbi protiv Izraela i Sjedinjenih Država.
Hezbolah je u manifestu iz 1985. artikulisao svoju ideologiju u kojem su navedeni ključni ciljevi grupe: protjerivanje zapadnih uticaja, uništenje Izraela, odanost iranskom vrhovnom vođi, ajatolahu i uspostavljanje islamističke vlade pod uticajem Irana.
2006. Neuspjeli pokušaj uništenja Hezbolaha
Izrael je napao Liban 2006. godine u pokušaju da uništi Hezbolah nakon što je 12. jula . Hezbolah je lansirao raketni napad na sjeverni Izrael, skrećući pažnju Izraelskih odbrambenih snaga (IDF) dok su se njihovi militanti infiltrirali na granicu.
Osam izraelskih vojnika je ubijeno, a dva su kidnapovana tokom kampanje. Hasan Nasralah, nedavno ubijeni vođa Hezbolaha, tada se nadao da će otmica otvoriti pregovore za još jednu razmjenu zarobljenika, ali je potcijenio riješenost Izraela da razbije militantnu grupu koja bi tako ostala nekažnjena zbog napada na vojnike.
Izrael nije uspio da postigne ovaj cilj. Poslije 34 dana ogorčenih borbi i znatnih troškova na obje strane, prihvaćena je rezolucija 1701 Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija o prekidu vatre. Rezolucija je tražila povlačenje snaga sjeverno od rijele Litani i stvaranje tampon zona u južnom Libanu.
Foto: Ilustracija/elements.envato
